Xomashyo va tayyor mahsulotlarning

1000 kg ammoniyli selitra uchun yo‘qotilishi,(%):
ammiak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .2,5
nitrat kislota. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . …...7,5

Ammoniyli selitra olish quyidagi reaksiyaga asoslangan:

NN₃ + NNO₃ = NN₄NO₃ + Q kJ.

Neytrallanish jarayoniga asosan 450 t ammoniyli selitra olish uchun ammiak va nitrat kislotaning nazariy sarfini hisoblaymiz.

Ammiak uchun nazariy sarf, kg:
(17 · 450000)/80 = 95625
Nitrat kislota uchun nazariy sarf, kg:
(63 · 450000)/80 = 354375
bu yerda: 17, 63, 80 - ammiak, nitrat kislota va ammoniy nitratning molekulyar massalari.
Amaliy jihatdan reagentlarning yo‘qotilishini hisobga olinganda, ammiak va nitrat kislota sarfi albatta nazariy sarfga nisbatan yuqori bo‘ladi, kg.
Ammiak uchun amaliy sarf, kg:435 t mizni 2,5 % ni hisoblaymiz.
(450000*2,5)/1000=1125
95625 + 1125 = 96750
Nitrat kislota uchun amaliy sarf, kg: 435 t mizni 7,5 % ni hisoblaymiz.
(450000*7,5)/1000=3375
354375 + 3375 = 357750
24 t/soat bo‘lgan 100% li ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan reagentlarning sarfi, kg/soat.
Ammiak sarfi, kg/soat:
24 · 96750 = 2322000
Nitrat kislota sarfi, kg/soat:
24 · 357750 = 8586000
Bundan ko‘rinib turibdiki, 24 t/soat bo‘lgan ammoniyli selitra olish uchun talab qilinadigan ammiak sarfi 2244600 kg/soat, nitrat kislota sarfi esa 8299800 kg/soatga teng.
Soatdagi unumdorlikka asosan reagentlarning yo‘qotilishi, kg/soat:
Ammiakning yo‘qotilishi, kg/soat:
2322000 – (95625 · 24) = 27000
Nitrat kislotaning yo‘qotilishi, kg/soat:
8586000 – (354375· 24) = 81000
58% li nitrat kislotaning sarfi, kg/soat:
8586000/0,58 = 14803448
Bu miqdor nitrat kislota tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:
14803448 - 8586000 = 6217448
Demak, neytralizator qurilmasiga kelayotgan reagentlarning umumiy miqdori, kg/soat:
2322000 + 14803448= 17125448
Suvning bug‘lanishiga sarf bo‘ladigan neytrallanish issiqligini hisobga olib, qurilmadan chiqayotgan selitraning konsentratsiyasini 90% deb qabul qilib, tanlangan konsentratsiyaning to‘g‘riligi - issiqlik hisobi yordamida tekshiriladi.