Xomidov Muzaffarning "Geoaxborot texnologiyalari"

Qayta tasniflash – bu tasniflangan mavzuli kartalarni qayta tasniflash
deganidir. Bu usul atribut yoki boshqa turdagi ma’lumot kiritilganda va
foydalanuvchining soʻrovi koʻpayganda qoʻllaniladi (5.3-rasm). Qayta tasniflash
ham yuqoridagi tasniflash kabi 3 usul orqali amalga oshiriladi va ular ham
generalizatsiya, darajalash va qayta belgilashlardan iborat. Bu 3 usul oldingi
usullarni yana bir marta bajarishga qaratilgan.
5.3-rasm. Tuman kartasini qayta tasniflash orqali viloyat kartasini hosil qilish
(Manba: Bxatta, 2008)
Tasniflash va qayta tasniflash orasidagi farq shundan iboratki, tasniflashda
kartadagi xususiyatlar ularning tasnifiga qarab tasvirlansa, qayta tasniflashda esa
yangi ma’lumot qatlami karta xususiyatlari tasnifiga asoslangan holda yaratiladi.
Bunda yangi qatlamda bir xil sinfdagi maydonlar chegaralari birlashtiriladi (5.4-
rasm). Bizga berilgan asl kartaning tasniflash va qayta tasniflashdan keyingi
koʻrinishiga nazar soladigan boʻlsak, u holda asl kartaning umumiylashib
borishini kuzatishimiz mumkin bo’ladi (5.5- rasm).
2.3. Kartani taqqoslash
Kartani taqqoslash usuli kartada tasvirlangan turli mavzuli ma’lumot yoki
doimiy ma’lumot oʻrtasidagi bogʻliqlikni ajratishga yordam beradi. Fazoviy
ma’lumotlarning taxminiy vositalarini rivojlantirishda asosiy vazifa kartani
taqqoslash zimmasidadir. Kartani taqqoslash ikki yoki undan ortiq kartalar
orasidagi oʻxshashlik yoki farqni topish uchun qoʻllaniladi.

---

Kartalar inson tarafidan vizual yoki kompyuter tomonidan raqamli tarzda
koʻrinishi mumkin. Inson tarafidan vizual taqqoslaganda inson intuitsiyasiga
tayangan holda turli farq yoki oʻxshashliklarni topishi mumkin.
5.4-rasm. Qayta tasniflashga misollar (Manba: Bxatta, 2008)
5.5-rasm. Asl kartaning tasniflash va qayta tasniflashdan keyingi koʻrinishi
(Маnbа: Bxatta, 2008)

---

Lekin farqni ajrata olish turli insonlarda turlicha boʻlishi mumkin. Shuning uchun
ham bu usul orqali aniq oʻxshashlik yoki farqni topish qiyin.
Dastur orqali matematik tarzda kartani taqqoslash ba’zi oʻxshashlik
mezonlarini baholay olishi, lekin qolgan oʻxshashliklarni aniqlay olmasligi ham
mumkin. Umuman olganda, dastur orqali taqqoslash oʻzi mustaqil ish olib
bormay, balki berilgan mezonlar orqali ish bajaradi. Inson tarafidan kuzatish orqali
adashish mumkin (5.6-rasm), lekin dasturga mos mezonlar kiritilib qoʻyilsa va
ma’lum bir usul yaratilsa, u holda dastur kartani avtomatik tarzda taqqoslaydi va
bu usul eng ma’quli hisoblanadi.
Geoaxborot tizimida atribut ma’lumotni tasvirlash va statistik tahlil uchun
keng qoʻllaniladigan usullardan biri bu grafik orqali tasvirlashdir. Koʻpincha
statistik grafiklar turli xil grafiklar, jumladan qator, ustun, boʻlaklar, chiziqlar
orqali tasvirlanishi mumkin boʻlgan sinf va miqdorga bogʻliq boʻladi (5.7-rasm).
Agar ma’lumot oʻzida hozirgi prognoz qilingan qiymatlarni saqlasa, radar
axborotni tasvirlash uchun grafik va diagrammalar qoʻllaniladi.
5.6-rasm. Yonma-yon qo yilgan ayni bir joining ikki xil kartasini vizual qiyoslash
(Manba: Bxatta, 2008)

---

5.7-rasm. Ikki rastrli kartani katakchalar orqali avtomatik qiyoslash
(Manba: Bxatta, 2008)