Xorijiy mamalakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik
Хунг Чао Таи, “Конфуций ва иктисодий ривожланиш”,(Вашингтон: Вашингтон Нашриёт Институти
Download 497.95 Kb. Pdf ko'rish
|
xitoy va singapurning tashqi iqtisodiy aloqalarining zamonaviy xususiyatlari
|
13
Хунг Чао Таи, “Конфуций ва иктисодий ривожланиш”,(Вашингтон: Вашингтон Нашриёт Институти, 1989), 214-218-бетлар. 23
oldi. Singapurning siyosiy avtoritar va iqtisodiy liberal modeli Xitoy etakchisi e’tiborini jalb qildi, chunki ular Gorbochevning qayta qurish (perestroyka) va ochiqlik (glasnost) siyosati ta’sirida yuritgan kommunistik tizimning emirilishiga guvoh bo„lishgandi. Shu bilan birga Xitoy etakchilari G„arbning erikn demokratik yo„l bilan rivojlanish va modernizatsilashuv modelini qabul qilmadi. Shuningdek, bu erda Singapur modelini qo„llash borasida ham ba’zi qarama- qarshiliklar va cheklovlar bor edi. Birinchidan, Singapur tarixan o„z rivojlanish yo„lini doimo “markaziy hudud” nuqtai nazaridan, Xitoy esa qishloq xo„jaligiga ixtisoslashgan iqtisodiyot bo„yicha olib bordi. Singapur kichik shahar sifatida davlat bo„lsa, Xitoy yirik materik sifatidagi davlatdir. Ikkinchidan, Singapur iqtisodiyoti erkin ochiq bozor, eksportga yo„naltirilgan iqtisodiyot sifatida namoyon bo„lsa, Xitoy iqtisodiyoti asosan davlat nazoratidadir. Uchinchidan, davlatni boshqarib turgan partiyaga sotsialistik mafkuradan voz kechish kerak degan fikrni aytish juda qiyin, shu bilan birga bo„shliqqa erkin kapitalistik g„oyasini talqin qilish ham Xitoy siyosiy tizimida jiddiy muammolar va mafkuraviy bahs-munozaralarga sabab bo„lishi mumkin. Bir tomondan Xitoy o„zining modernizatsiyalashuv va ochiq siyosat yuritish yo„lini qayta ko„rib chiqadigan bo„lsa, bu hozirda etakchilik qilayotgan hukumat partiyasiga qarshi chiqqan va siyosiy tizimda siyosiy demokratiyalashuvni olqishlagan isyonkor sifatida nomoyon bo„ladi. Ikkinchi tomondan esa modernizatsiyalashuvni amalga oshirmasdan, uzoq muddatli iqtisodiy barqarorlikka erishish mumkin emas. Li Kuan Yv ta’kidlaganidek, hozirgi hukumat o„z boshqaruvini qo„ldan bermoqchi emas, lekin shu bilan birga Xitoy inqirozga yuz tutgan kommunistik tizim orqali ham ushbu tizimni himoya qilaolmaydi. Ammo tashqi siyosiy ta’sirlar tashqi investitsiyalar bilan kirib kelishini ham inkor etib bo„lmaydi. Xitoy Butun Jahon Savdo tashkilotiga a’zo bo„ldi, globalizatsiya jarayoni yakka gegemonlik boshqaruv tartib-qoidalarini inkor qila boshladi. Globolizatsiya davlat ma’muriyatini yon berishga, ya’ni yakka hukumronlik mafkurasidan voz kechishga bozor iqtisodiyoti munosabatlariga o„tishga undadi.
24
Yuqorida bildirilgan fikr-mulohazalardan kelib chiqqan holda shuni aytish mumkinki, Singapur modelini Xitoyning o„ziga xos xususiyatlari sharoitida muvaffaqiyatli qo„llab bo„lmaydi. Singapur modeli uning orol sifatidagi mamlakat holatida yaxshi natija berishi mumkin, lekin uni batamom holatida Xitoyga qo„llab bo„lmaydi. Xitoy o„zining modernizatsiyalanish jarayonlariga biroz kechikib kirgan bo„lsada, Osiyo davlatlaridagi, shu jumladan Singapurdagi Yangi Sanoatlashgan Iqtisodiyot (YASI) faolyaitini o„rganish va ularni o„z iqtisodiyotida tashkil etish tajribalarini joriy qilishda xatoliklarga yo„l qo„ymaslik masalalariga jiddiy e’tibor qaratdi. Shu nuqtai nazardan qaraganda, Singapur zamonaviy iqtisodiyotni tashkil etish va boshqarish bo„yicha o„z tajribalarini Xitoy bilan almashishi mumkin. Bu boradagi masalaga aniqlik kiritilishi lozim edi, ya’ni modelning qaysi qismini tadbiq etsa bo„ladi, qaysidir qismidan esa voz kechilishi lozim. 1. O’zbekiston Respublikasining qonunlari 1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. 8.12.1992 y. - Toshkent.: O’zbekiston, 2003. -40 b. 2.
O’zbekiston Respublikasining Muhofaza choralari, antidemping va kompensatsiya bojlari to’g’risidagi qonuni. 11.12.2003 y. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi 2004 y. 1-2-son, 8-24 b. 3.
O’zbekiston Respublikasining Valyutani tartibga solish to’g’risidagi qonuni 11.12.2003 y. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Axborotnomasi 2004 y. 1-2-son, 26-36 b. 2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining farmon va qarorlari 1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Eksport-import operatsiyalarini tartibga solish chora-tadbirlari to’g’risida»gi farmoni 11.03.2005 y. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami 10-11 son, 6- b. 2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «To’g’ridan-to’g’ri xususiy xorijiy investitsiyalarni jalb etishni rag’batlantirish borasidagi qo’shimcha chora- tadbirlar to’g’risida»gi farmoni 11.04.2005 y. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami 15-16 son, 4-7 b.
25
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Tashqi iqtisodiy va savdo aloqalari, xorij investitsiyalarni jalb etish
sohasida boshqaruv tizimini takomillashtirish to’g’risida»gi farmoni 21.07.2005 y. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami 28-29 son, 9-10 b. 3. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari 1. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Ustuvor investitsiya loyihalarini amalga oshirish uchun xorijiy investitsiyalarni jalb etish mexanizmini takomillashtirish to’g’risida»gi qarori 9.02.2004 y. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami 6-son. 29-30 b. 2.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarga berilayotgan imtiyozlarning rag’batlantiruvchi rolini oshirishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida»gi qarori 01.05.2006 y. O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami 18-son. 21- 22 b. 4. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimovning asarlari 1. Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari.Toshkent: O’zbekiston, 2009 2.
Karimov I.A.
asosiy vazifamiz- vatanimiz tarqqiyoti va xalqimizfarovonligini yanada yuksaltirishdir. Toshkent: O’zbekiston, 2010 3. Karimov I.A. Xavfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. T.10 -T : «O’zbekiston», 2002. -432 b.
26
5.Ilmiy manbalar, kitob va risolalar 1. Avdokushin E.F. Международные экономические отношения.Moskva: YuNITA-DANA, 2004. -196 b. 2. AvdokushinE.F. BoychenkoA.V. idr. Мировая экономика. Экономика зарубежных стран.Под редакцией Калесова В.П., Осьмовой М.Н.,М.:Flinta, 2001. -480b. 3. Alimov R.O., Rasulov A.F., Qodirov A.M., va boshq. O’zbekiston iqtisodiyotining raqobatbardoshligini oshirish muammolari: nazariya va amaliyot. //G’ulomov S.S. tahriri ostida. -Toshkent. Konsauditinform- Nashr, 2006. 360-380 b. 4. Bekmurodov A.SH., G’ofurov U.V. O’zbekistonda iqtisodiyotni liberallashtirish va modernizatsiyalash: natijalar va ustuvor yo’nalishlar. Toshkent: - 2007 y. 5. Vaxabov A.V., Razikova G.X., Xajibakiev SH.X. Mirovaya ekonomika. - T.: NUUz, 2006. -304 b. 6. Vaxabov A.V., Jumaev N.X., Burxonov U.A. Xalqaro moliya munosabatlari. -T.: “Sharq”, 2003. -400 b. 7. Jukov Ye.F., Kapaeva T.I, Litvinenko L.T. Международные экономические отношения. M.: YuNITI-DANA, 2001. -485 b. 8. KrasavinoyL.N. pod. red. Международные валютно-кредитные и финансовые отношения.. -Moskva: Finansi i statistika, 2001. -608 b. 9. KireevA.P. Международная экономика.V 2-xch. -CH. II. -Moskva.: Международная отношения, 1999. - 488 b. 10. KrugmanP. Международная экономика. 5-eizd. -SPb.: Piter. 2004. -831b 11. KolesovV. P. Международная экономика. -Moskva.: INFRA-M,2004.- 474b. 12. LomakinV. K. Мировая экономика. Moskva.: YuNITI, 2000.-727 b. 13. FomishinS. V. Международные экономическиеотношения. Rostovn/D: Feniks, 2006. -608 b.
27
14. MoiseevS.R. Международные валютно-кредитные отношения. - Moskva: Delo i Servis, 2007. -816 b. 15. MatitsinA.K. Вертикальная интеграция: теория и практика.Novqe Vek God izdaniya, 2002. - 368 b. 16. MaxmudovE.R. Мировая экономика: современные экономические системы. - Toshkent. :UMED, 2006. -496 b. 17. ShemyatenkovV.G. Европейская интеграция. -Moskva.: Международная отношения, 2005. -354 b. 6. Jurnallardagi ilmiy maqolalar 1. Aripov S. Respublika tashqi iqtisodiy faoliyatida bojxona xizmatining o’rni // Bozor, pul va kredit. -Toshkent, 2006. №8. B. 58-60. 2. Rasulov A. Внешнеэкономическая деятельности Узбекистана: состояние, проблемы и перспективы // Рынок, деньги и кредит. - Tashkent, 1997. S. 8-12. 3. Karimova Z. Tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirish- O’zbekistonning BST ga integratsiyalashuvi negizi // Bozor, pul va kredit. -Toshkent, 2005. №2. B. 61-63. 4. Qosimov R., Rasulmuhamedov A. Eksportni yuksaltirish imkoniyatlari // Jamiyat va boshqaruv jurnali. -Toshkent, 2000. №1. B. 58-60. 5. Yusupov A. O’zbekistonning erkin savdo tizimiga integratsiyalashuvi // Bozor, pul va kredit. -Toshkent, 2004. №6. -B. 66-69. 6. Sodikov Z.R. Jahon bozoriga yo’l// Soliq to’lovchining jurnali. -Toshkent, 2007. - №3. -B. 37-38. 7. Elektron saytlar 1.
www.stat.uz
2. www.wto.org . 3. www.world bank.org. 4. www.mfer.uz 28
5. www.mf.uz
6.
www.gazeta.uz
7. www.press-service.uz
www.lex.uz Download 497.95 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|