Xorijiy tillar va gumanitar fanlar fakulteti

Spirantizatsiya — ayrim portlovchi undoshlarning ikki unli orasida (intervokal pozitsiyada) sirg'aluvchi undoshga o'tishi: bora ber> boraver (b > v), kabob > kavob (b > v), po ‘stloq > po ‘stlog‘i (q > g‘), taroq > tarog7 (q > g‘) kabi. Bu hodisada pozitsion omil (intervokal holat) bilan birga kombinator omil (unlilarning undoshga ta’siri) ham ishtirok etgan.


8-MAVZU. Grafika.

Reja:
1. Grafika haqida ma’lumot.
2. Fonografemalar, logografemalar, morfografemalar va simvollar.
3. Diakritik harflar va diakritik belgilar.

Tayanch tushunchalar
Grafika — yozuv tizimining birinchi (yetakchi) komponenti. U harfiy va noharfiy belgilar vositasida yozuvning tovush tili bilan aloqasini ta’minlaydi.
Grafema — grafik tizimning eng asosiy birligi, ifodalovchi va ifodalanuvchi tomonlari bor bo‘lgan semiotik belgi.
Fonografema - grafemalarning fonemalarni ifödalashga asoslangan tipi.
Monograf - shaklan bir harfga teng grafema.
Poligraf — shaklan ikki yoki undan ortiq harflar qo‘shilmasiga teng bo‘lgan analitik grafema.
Monofonemali grafema — mazmun planida faqat bitta fonema kodlashtirilgan fonografema.

Grafika haqida ma’lumot.
Grafika muayyan tilning fonetik-fonologik, leksik-semantik va morfologik birliklarini yozuvda ifodalash uchun shakllantirilgan optik- grafik belgilar tizimidir. Bu tizim belgilarining har biri grafik tilshunoslikda grafemalar sanaladi²⁸. Yozuvning tovush tili bilan aloqasi, odatda, ana shu grafemalar vositasida amalga oshiriladi. Shuning uchun grafema muayyan til yozuv tizimining eng asosiy strukturaviy va funksional birligi sanaladi.
Grafema ifoda va mazmun planlariga ega bo‘lgan bilateral (ikki tomonli) belgidir. Uni quyidagi chizmalar shaklida tavsiflash mumkin:
J (grafema)

1.