Xulosa va takliflar Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati Ilovalar Kirish Mavzuning dolzarbligi

moliyaviy

moddiy

intellektual

Foydalanish huquqi




Yerdan foydalanish huquqi

Qo’zg’aluvchi mualliflik
mulk huquqi

Pul resurslari





Ko’chmas mulk

Nou xau





Innovatsion faoliyat







Litsenziyalar berish





Tovar belgilari va boshqalar


Smart artda qiling
3-rasm Tadbirkorlik va boshqa turdagi faoliyatga yo’naltirilayotgan investitsiya shakllarini guruhlash.⁴
Investitsiyalar 3 xil bosqichda amalga oshiriladi:

• 
  Birinchidan, resurslarni kapital qo’yilmalarga aylantirish, bu degani resurslarni investitsion faoliyat obyektlariga o’tkazish;
  
• 
  Ikkinchidan, ushbu kapital qo’yilmalar uchun sarflangan mablag’lar pirovard natijada investitsiyalar miqdorini oshirish va yangi iste’mol qiymatini yaratish;
  
• 
  Uchinchidan, ijtimoiy samara, ya’ni investitsiya faoliyatining pirovard maqsadini amalga oshirish.
  
• 
  Agar investitsiyalar natijasida foyda(daromad) yoki ijtimoiy samara olinmasa, investitsiya qilishga qiziqish bo’lmaydi.
  

Boshlang’ich va oxirgi zanjirlar tutashib, yangi o’zaro bog’liqlik jarayoni hosil bo’ladi: daromadlar resurslarga aylantiriladi, ya’ni jamg’arish jarayoni takrorlanadi. Investitsiya faoliyati – tarmoqlarda investitsiyalarning bir marta to’liq aylanishi jarayonidir. Investitsiya davri investitsiyalarning bir marta aylanishiga tengdir. Ya’ni, kapital mulk tariqasida mujassam bo’lgan qiymatning pul mablag’lari jamlangan davrdan ular qaytib keladigan paytga qadar bo’lgan aniq harakatini o’z ichiga oladi.
Davlat korxonalari, firmalar, korporatsiyalarning investitsiya faoliyati ularga soliq, amortizatsiya imtiyozlari, ya’ni foydani soliqqa tortish bo’yicha imtiyozlar yoki amortizatsiyaning imtiyozli me’yorlarini berish yo’li bilan rag’batlantiradi.
Investitsiya bozori – investitsiyalarni tashkil etish va moliyalashtirish uchun zamin yaratib beradi, bu bozor investitsiya tovarlari , qurilish materiallarining barcha turlari, ishlab chiqarish fondlarining aktiv qismi va investitsiya xizmatlaridan iborat. Investitsiyalarni tashkil etish va moliyalashtirish investitsiyalarning turlari va investitsiya bozorining aktivlik darajasi, uning elementlari o’rtasidagi nisbatiga bog’liq bo’ladi. Ularni bozor konyukturasini o’rganish orqali aniqlashimiz mumkin.
Statistik ma’lumotlarga ko’ra 2021-yilda jami bo’lib 244962,6 mlrd. so’mlik investitsiyalar o’zlashtirilgan va bu 220-yilga nisbatan qariyb 34 mlrd. so’m ortiqdir. Joriy yilda esa O’zbekiston Respublikasining 2022-2026-yillarga mo’ljallangan investitsiya dasturini tasdiqlash, hamda investitsiya loyihalarini boshqarishning yangi yondashuv va mexanizmlarini joriy etish to’g’risidagi prezident qarori e’lon qilindi. Bunga ko’ra Respublikaning sanoat ishlab chiqarish salohiyatini oshirish, iqtisodiyot tarmoqlariga yuqori darajadagi texnologiyalarni keng joriy etish, to’g’ridan to’g’ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishni kengaytirish orqali hududlarda yangi ishlab chiqarish quvvatlarini yaratish, eksport sohasini rivojlantirish, aholi bandligini ta’minlash va kambag’allikni qisqartirish, shuningdek, investitsiyalarni tizimli rejalashtirish va investitsiya loyihalarini samarali boshqarish maqsadida kelgusi besh yil mobaynida 70 mlrd. AQSH dollari miqdorida xorijiy investitsiyalarni o’zlashtirish ko’zda tutilgan.⁵
1-jadval
2022-20226-yillarda markazlashgan va markazlashmagan investitsiyalarni o’zlashtirishning yig’ma maqsadli ko’rsatkichlari (mlrd. so’m)