Xvi-bob. Amaliy mashg’ulotlar

Uyulgan zichlik: Qattiq donador katalizator massasining, o’zi egallagan umumiy hajmiga nisbati. ρ _uyul =m/V_kat. m – massa. V_kat – katalizator hajmi.
Bunda quyidagilar nazarda tutiladi: katalizator qavatini umumiy hajmida materialning hajmi, donachalar orasidagi bo'shliq hajmi va katalizator donachalarini g’ovaklari hajmi hammasi birgalikda hisobga olinadi.
V_kat=V_m+V_b+V_g’.
16.5. Masala: Sharsimon holatga keltirilgan katalizator 100 ml li idishga solingan, ushbu idishdagi katalizatorning massasi 65 gr ni tashkil etsa shu katalizatorning uyulgan zichligini hisoblang.
Yechish: Buning uchun katalizatorni uyulgan zichligini aniqlash ifodasidan foydalanamiz.
ρ _uyul =m/V_kat.=65/100=0.65 gr/ml
Ehtimolli zichlikda: katalizator donachalari orasidagi bo'shliq hisobga olinmaydi.
ρ_ex = m /(V_k -V_b)
bu erda V_k -katalizator hajmi.
V_b–katalizator donachalari orasidagi bo’shliq hajmi.
16.5. Masala: Massasi 75 gr bo’lgan qattiq sharsimon katalizatorning umumiy hajmi 100 ml donachalari orasidagi bo’shliq hajmi 10 ml bo’lsa shu katalizatorning ehtimolli zichligini hisoblang.
Yechish: Buning uchun katalizatorni ehtimolli zichligini aniqlash ifodasidan foydalanamiz.
ρ_ex = m /(V_k -V_b)=75/(100-10)=75/90=0,833 g/ml
Haqiqiy zichlik – zichlashtirilgan moddaning hajm birligidagi massadir.
Ρ_haq = m/V_m
Bunda katalizator zarrachalari orasidagi bo’shliq hamda katalizatorning g’ovaklari orasidagi bo’shliqlari inobatga olinmaydi.
V_m-Katalizator tayyorlangan materialning hajmi.


Mustaqil hisoblash uchun masalalar

1. 
   Silindr holatiga keltirilgan katalizator 100 ml li idishga solingan, ushbu idishdagi katalizatorning massasi 70 g ni tashkil etsa, shu katalizatorning uyulgan zichligini hisoblang.
   
2. 
   Kukunsimon holatiga keltirilgan katalizator 100 ml li idishga solingan, ushbu idishdagi katalizatorning massasi 95 g ni tashkil etsa, shu katalizatorning uyulgan zichligini hisoblang.
   
3. 
   Massasi 65 g bo’lgan qattiq silindrsimon katalizatorning umumiy hajmi 100 ml donachalari orasidagi bo’shliq hajmi 15 ml bo’lsa, shu katalizatorning uyulgan va ehtimolli zichligini hisoblang.
   
4. 
   Massasi 88 g bo’lgan qattiq kukunsimon katalizatorning umumiy hajmi 100 ml donachalari orasidagi bo’shliq hajmi 8 ml bo’lsa, shu katalizatorning uyulgan va ehtimolli zichligini hisoblang.
   
5. 
   Ichki diametri 2,5m bo’lgan reaktorga 7 m balandlikda katalizator qatlami yotqizilgan. Agar reaktorga 46 tonna katalizator yuklangan bo’lsa, shu katalizatorning uyulgan, ehtimolli va haqiqiy zichliklarini hisoblang. Katalizator donachalari orasidagi bo’shliq 33%, g’ovaklari bo’shlig’i 12%.
   
6. 
   Katalizator ishlab chiqarishda 27,81 m³ xomashyo sarf bo’ldi. Haqiqiy zichligi 1123 kg/m³ katalizatorni ichki aylana uzunligi 7065 mm bo’lgan reaktorga yuklanganda umumiy bo’shliq 8,6 m³ ni tashkil etgan bo’lsa katalizator yuklangan qatlam balandligini va uning zichliklarini hisoblang. 1 m³ katalizator donachasi g`ovaklari bo’shlig’i 8%.