Yakka tadbirkorlik va qonuniy jixatlari

Dvizional tashkiliy tuzilmani chizing. 
Tashkiliy tuzilma deganda korxona boshqaruvi funktsiyalarini bajaruvchi 
turli xil bo’lim, xizmat va bo’linmalar tarkibi, o’zaro munosabatlari va bir-

---

biriga bo’ysinishini tushunish lozim. Tashkiliy tuzilma boshqaruvning tizim va
alohida faoliyat turi sifatidagi bir butunligini ifodalaydi. U boshqaruv
organlarining ma’lum bir tartibini, hokimiyat va bo’ysinish aloqalarini,
vertikal va gorizontal mehnat taqsimotining integratsiyalashuvini etadi.
Boshqaruv tuzilmasi dinamik tarzda bo’ladi. U ishlab chiqarish kuchlari
va munosabatlarining rivojlanishi, boshqaruv ob’ektlarining qarama-qarshiliklari
va qonuniyatlari haqidagi bilimlarimiz darajasining o’sishiga bog’liq holda
o’zgarib boradi. Boshqaruvning tashkiliy tuzilmasiga korxonaning hajmi, uning 
ixtisoslashuvi va kooperatsiya aloqalari, mulkchilik shakli, qaysi tarmoqqa
tegishliligi, joylashgan hududi kabi omillar katta ta’sir ko’rsatadi.
Boshqaruvning tashkiliy tuzilmasi korxonaning ishlab chiqarish tuzilmasi 
bilan aloqada va ko’p jihatdan unga bog’liq bo’ladi. Korxona qanchalik katta,
ishlab chiqarish va unda foydalanuvchi mehnat qurollari va texnologiyalar
qanchalik murakkab bo’lsa, boshqaruvning ishlab chiqarish va tashkiliy tuzilmasi, 
shuningdek, korxona boshqaruv apparatining funktsiyalari shunchalik 
murakkablashadi.
Boshqaruv elementlari va bo’g’inlari o’rtasidagi aloqalarning shakli, 
tuzilmaviy bo’linmalarning moslashuvchanligi va bir-biriga
bo’ysinuvchanligiga ko’ra, boshqaruvning quyidagi tashkiliy tuzilmalari mavjud:
− chiziqli;
− funktsional;
− aralash (chiziqli-funktsional);
− matritsali. 
Tashkiliy tuzilma kabi faoliyatni qanday belgilaydi vazifalarni taqsimlash, 
muvofiqlashtirish va nazorat tashkiliy maqsadlarga erishishga qaratilgan. 
Tashkiliy tuzilish tashkiliy harakatlarga ta'sir qiladi va standart operatsion 
protseduralar va tartib-qoidalar asosini yaratadi. Bu qaysi shaxslarning qaysi 
qarorlarni qabul qilish jarayonida ishtirok etishi va shu bilan ularning qarashlari 
tashkilot harakatlarini qay darajada shakllantirganligini belgilaydi. Tashkiliy 
tuzilmani, shuningdek, shaxslar o'zlarining tashkiloti va uning atrof-muhitini 
ko'radigan tomosha oynasi yoki istiqboli deb hisoblash mumkin. 
Tashkilotlar ning variantidir klasterli tashkilotlar. 
Maqsadlariga qarab, tashkilot turli yo'llar bilan tuzilishi mumkin. 
Tashkilotning tuzilishi u faoliyat ko'rsatadigan va bajaradigan rejimlarni belgilab 
beradi. Tashkiliy tuzilma turli funktsiyalar va jarayonlar uchun javobgarlikni turli 
xil tashkilotlarga, masalan, turli xil tashkilotlarga taqsimlashga imkon beradi. filial, 
Bo'lim, ishchi guruh va individual. 
Barqaror raqobatbardosh ustunlikka erishish uchun tashkilotlar samarali, 
moslashuvchan, innovatsion va g'amxo'r bo'lishi kerak. 

---