Yangi davrda osiyo mamlakatlarining rivojlanish xususiyatlari

Tashqi iqtisodiy aloqalari Tashqi savdo mintaqa iqtisodiyotida muhim o‘rin tutadi Eksportda qalayi (dunyo bo‘yicha 75%), rangli metall rudalari va neft, mahsulotlari, shirik ziravorlar, tabiiy kauchuk (dunyo bo‘yicha 50%), mevalar (jumladan, konservalar) va dengiz mahsulotlari kabi an’anaviy mahsulotlaridan tashqari, 80-yillardan boshlab ilmiy-texnika taraqqqiyoti bilan bog‘liq, zamonaviy va o‘ta zamonaviy mashinasozlik, elektrotexnika va elektronika (ayniqsa, maishiy elektronika mahsulotlari, kompyuter texnikasi, xizmatlar (mehmonxona va restoran xizmati, turizm va boshq) ko‘rsata boshladi Import asosan ishlov beruvchi sanoat maxsulotlari (mashinasozlik va kimyo sanoati), paxta tolasi muhim o‘rin tutadi Mintaqa mamlakatlarining boshqa mamlakatlar bilan investitsion va ilmiy-texnik hamkorligi (asosiy savdo sheriklari-Yaponiya va AQShga tashqi savdo aylanmasining 3/5 qismi to‘g‘ri keladi) kuchayib bormoqda Keyingi yillarda Rossiya, O‘zbekiston va boshqa bozor iqtisodiyotiga o‘tayotgan mamlakatlar bilan harbiy – texnik, savdo-sotiq aloqalari yangi bosqichga kirdi
Mintaqa mamlakatlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi, bozor iqtisodiyoti va bozor munosabatlari shakllanishi, xo‘jalik tarkibi va iqtisodiy o‘sish sur’atlari darajasi jihatdan:

• 
  iqtisodiy rivojlangan, “Kichik ajdarho” nomini olgan mamlakatlar-Indoneziya, Filippin, Tailand, Malayziya, Singapur, Vetnam;
  
• 
  bo‘sh rivojlanayotgan Birma, Kombodja, Bruney va Sharqiy Timor mamlakatlar guruhiga ajratiladi.
  

Geografik joylashuvi va tabiati Janubi-Sharqiy Osiyodagi davlat Shimol va g‘arbda Tailand Myanma (chegara uzunligi-.800 km), shimoli-sharqda Laos (.754 km), janubi-sharqda Kambodja (803 km), janubda Malayziya (506 km) bilan chegaradosh Mamlakatning janubi-g‘arbida Andaman dengizi, janubi-sharqida Siam qo‘ltig‘i joylashgan Chegarasining umumiy uzunligi – 4863 km Qirg‘oq chizig‘ining uzunligi-3..9 km Mamlakat hududining yarmi pasttekisliklardan iborat Ulardan eng yirigi Menam pasttepaligi bo‘lib, u mamlakatning asosiy daryosi Menam-Chao-Pral havzasida joylashgan Mamlakatning sharqiy qismini Korat yassi tog‘ligi egallaydi Tailandning shimoliy va g‘arbiy qismi tog‘lar bilan o‘ralgan Asosiy tog‘ tizmasi-Tanentaunji Eng baland cho‘qqisi-Intxanon (.595 m) Asosiy tabiiy boyliklari: tabiiy gaz, qalayi, kauchuk, volfram, qo‘rg‘oshin, yog‘och, baliq Haydaladigan yerlar mamlakat hududining 34%ini, o‘ram va yaylovlar 30%ini tashkil qiladi
Iqlimi-tropik Tailandning florasi tropik bo‘lib, o‘simliklarning .0000 ga yaqin turi mavjud O‘rmonlarda yang, takyan, turli xil palmalar, terokarpus bambugi o‘sadi Hindiston fili, yo‘lbars, qorlon, bengal mushugi, himolay ayig‘i, hindiston bo‘rsig‘i, kiyikning bir necha turi, 70 turga yaqin ilon, qushho‘r o‘rgimchak, 600 ga yaqin kapalak, turli hashoratlar hayvonot dunyosini tashkil etadi
Davlat tuzilishi, siyosiy partiyalari Davlat tuzilishi-konstitusion monarxiY Mamlakat tarkibiga 73 ta provinsiya (changvada) kiradi Mustaqil Tailand davlati ..38 yilda tuzilgan 5 dekabr-qirolning tug‘ilgan kuni Milliy bayram hisoblanadi Davlat boshlig‘i-qirol Ijro etuvchi hokimiyat Bosh vazir boshchiligidagi hukumatga tegishli Qonun chiqaruvchi hokimiyat Senam (yuqori palata) va Vakillar palatasi (quyi palata)dan iborat Milliy Assambleya tomonidan amalga oshiriladi Asosiy siyosiy partiyalari: Demokratik partiya, Tay milliy partiyasi, Xalq partiyasi, Yangi umid partiyasi, Ijtimoiy harakat partiyasi, Paoangtam partiyasi
Iqtisodi, trasnport kommunikatsiyalari Tailand, Osiyodagi iqtisodiy rivojlangan davlatlardan biri .994 yilda YAMM 355,. mlrd (jon boshiga-5970) dollarni tashkil etdi So‘nggi yillarda iqtisodiy o‘sish sanoat va xizmat ko‘rsatish sohalarida kuzatilmoqda Jadal rivojlanayotgan turizm mamlakatning asosiy valyuta manbalaridan biriga aylandi Sanoatning to‘qimachilik, zargarlik, zargarlik, elektron, qazib olish (Tailand volfram ishlab chiqarish bo‘yicha ikkinchi, egallaydi), qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini qayta ishlash sohalari rivojlangan Qishloq xo‘jaligi hozirgi kunda iqtisodda muhim o‘rinni egallamaydi Shunga qaramay, qishloq xo‘jaligida (YAMMning ..%i) mehnatga yaroqli aholining 60%i band Tailand dunyoda guruch va kauchukning asosiy ishlab chiqaruvchisi va eksportchisi hisoblanadi Asosiy savdo sheriklari: AQSH, Yaponiya, Singapur, Gonkong, GermaniY
Temir yo‘llarining umumiy uzunligi-4 ming km, avtomobil yo‘llari-6. ming km, ichki suv yo‘llari-4000 km Daryo va dengiz transporti rivojlangan Dengiz portlari: Bangkoka xalqaro aeroport bor Temir, guruch, tapioka, kauchuk, qand-shakar qalay va boshqa metall rudalari, asil toshlar, gazlama eksport qiladi Chetdan neft va neft mahsulotlari, mashina va uskunalar, kimyoviy moddalar, qora metall va iste’mol mollari sotib oladi AQSH, Singapur, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari .00. yildagi tovar aylanmasa 7,. mln AQSH dollarini tashkil qildi Asosiy portlari: Bangkok, Sattaxip, Pattoni, Pxuket