Ychilikni tashkil etish

Tuxum yetishtirish yunalishidagi parrandachilik fermalari tovukchilik fermalaridagina tashkil etiladi. Tovuk tuxumi ozik- ovk.am uchun mazali, iktisodiy samarador, tovuk bokish uchun ozik.a bazasi kulay bulgan x.ududlarda keng tarkalgan. Boshka tuxum, ya’ni urdak, kurka, Fo3 tuxumini yetishtirish tovuk. tuxumini yetishti- rishga nisbatan k.immat. Yrdak va kurka tuxumiga 3—4 barobar, goz tuxumiga - 10 barobar kup ozika birligi sarflanadi. Shuning uchun urdak, goz va kurka fermalari tuxum yunalishida bulmay, ularda sht yetishtirish uchun jujalar bok.iladi. Gusht yetishtirish yunalishidagi fermalarga asosan urdak, goz va kurka fermalari ix— tisoslashgan. Bu yunalishdagi xujalik fermalari tovar іЈsht
(urdak, goz va kurka jujalaridan broyler) yetishtirib beradilar.
Tuxum-gushpі yetishtirish yunalishidagi fermalar asosan parrandachilik xujaliklariga xosdir. Mazkur yunalishdagi ferma— lar gusht va tuxum yetishtirib beradi. Parrandachilikda naslchilik ishlarining asosiy yunalishi inkubatorlar uchun tovar maxsulot sifatida tuxum va inkubatsiyadan urdak, goz va kurka jujalari chikarishdan iboratdir.
Parrandachilik ferma va xujaliklari maxsulot yetishtirishga- gina emas, balki ayrim ishlab chikarish Jarayonlariga, masalan, gib- ridlar yaratish va kupaytirish, sht uchun Juja chikarish va ushi se- mirtirishga bokish, tuxum uchun tovuk bokish va parranda suyish va kayta ishlashga xam ixtisoslashishi mumkin. Xap bir tuman va xudud oldida turgan vazifaga muvofik, tabiiy—i ;tisodiy sharoit- larga karab, xozirgi davrda kuyidagicha ixtisoslashgan parrandachi— lik fermalari tarkib topgan:

• 
  ilmiy-tadkikot muassasalari koshida naslchilik-genetik- tajriba xujaliklari — bu xujaliklar yangi sermaxsul gibrid par— randalar yetishtirib berishadi;
  
• 
  davlat sinov-nazorat stansiyalari — bular gibrid parranda- larni urganib, naslchilik zavodlariga tavsiya kiladilar;
  
• 
  naslchilik zavodlari — bular parrandalarning yangi zotla- rini yaratish bilan shugullanadilar;
  
• 
  naslchilik reproduktor xujaliklari - asosan saralash ish- lari olib boradi va maxsus parrandachilik xuJaliklari galasini tuldirish uchun ona parrandalar gibridlaridan tanlab beradilar;
  
• 
  parrandachilik xujaliklari - bular parranda Јshti va tu- xum yetishtirish bilan shugullanadilar;
  
• 
  parrandachilik fabrikalari - bular sanoat asosida sht va tuxum yetishtirish bilan shugullanadilar. Ular yirik shaxarlar at- rofida joylashib, jami talab k.ilinadigan ozikani sotib olish bilan ishlab chikarishni tashkil etadilar;
  
• 
  parrandachilik ishlab chikarish birlashmalari - bularda aso- san bir necha xujalik kooperatsiyasi tamoyili asosida ish kirishadi;
  
• 
  inkubatoјe-parrandachilik stansiyalari bular naslchilik x jaliklaridan olingan tuxumlarni inkubatsiya kilish bilan shugullanadilar;
  
• 
  parrandachilik tovar maxsulotlarini yetishtiruvchi xususiy fermalar — bular sht va tuxum yetishtirish bilan shugullanadilar. Pluni xam aytish kerakki, ixtisoslashgan naslchilik korxonalari uz
  

oldilarida turgan vazifalariga karab, seleksiya-genetika xududiy stansiyalariga, ilmiy muassasalarning tajriba xujaliklariga, parrandachilik naslchilik zavodlari va reproduktor—xujaliklariga bulinadilar.
Yangi tashkil etilgan seleksiya—genetika xududiy stansiyalar va ilmiy muassasalarning tajriba xujaliklari parrandalarning yangi zotlarini yaratish bilan chegaralanib kolmay, parrandachilik naslchilik zavodlaridagi yangi texnologik usullar va texnik jixozlarni boshka fermalarga joriy kilish, naslchilik ishlariga uslubiy raxbarlik kilish bilan xam shugullanadilar.
Parrandachilik reproduktor xujaliklari ikki xilda buladi. Birinchisi naslchilik zavodlaridan olinadigan ma’lum yunalishdagi ajdod shakllaridan gibrid parrandalarning ota-ona shakllarini yaratadi va ikkinchi xil reproduktor xujaliklarini ana shunday shakldagi jujalar bilan xujaliklarni ta’minlaydi.
Zamonaviy parrandachilik fabrikalari fakatgina bir xil maxsulot yetishtirishga ixtisoslashgan bulib, sanoat asosida tuxum va parranda shti yetishtiradi. Ular mamlakatning yirik sanoat markazlari, katga shaxarlar, kurortlar atrofida joylashgan buladi.
Bunday maxsus parrandachilik korxonalari xam uz ishlab chikarishini sanoat asosida tashkil etadi. Shu bilan birga katta ep maydoniga ega bulib, uzlarida kupaytirilayotgan parrandalarni ozika bilan ta’minlaydilar.
Bunday korxonalar kupincha sut yunalishidagi k,oramollarga xam ega buladilar. Ularni shaxarlar yakinida, ulardan uzokrokda, donli ekinlar yetishtiriladigan xududlarda xam joylashtirilishi yaxshi natija beradi. Maxcyc fabrikalarda parrandachilikning ix— tisoslashgan ferma — sexlari bulib, ular shirkat xujaliklari par- randachilik fermalariga nisbatan iktisodiy jixatdan ancha sama— rali, maxsulotlarining tannarxi arzon va rentabellik darajasi yuk.ori.
Parrandachilik stansiyalari uz inkubatorlarida jujalar yetishtirib, ular bilan shirkat va xususiy xujaliklarning tovar fermalari, sexlari, ishchi va xizmatchilar xujaliklarini ta’min- laydilar.
Parrandachilik xujaliklarida tuziladigan texnologik loyixalar uchun tugadigan tovuklarni kataklarda asrashda 50, 100, 250, 300, 400, va 500 ming bosh; sanoat ishlab chikarish galasini
chukur shamada saklashda 100 ming bosh mikdorda parranda fiokish tavsiya etiladi.
Maxcyc loyixa bilan kurilayotgan broyler fabrikzzarida 1 mln., 2 mln., 3 mln. bosh juja boїtIsh muljallangan. Yrdak gushti yetishtiriladigan yirik xujaliklar uchun 500 mingdan 1 mln. bosh- gacha juja bokishga muljallangan loyix.alar mavjud. Foz va kurka bokish uchun jujalar 100-250 ming boshgacha, shirkat xujaliklar fermalari uchun esa 30 ming boshgacha parranda saklash maksadga mu- vofishtir.
X.ap bir kishlok. xujalik korxonasi sigari parrandachilik fab- rikalarining xam tashkiliy-xujalik asoslari, ularning uz ustav- larida aks ettirilgan.

2.