Yengil atletika va uni


Yettikurashning rivojlanishi


Download 6.17 Mb.
Pdf ko'rish
bet246/327
Sana21.11.2023
Hajmi6.17 Mb.
#1791836
1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   327
Bog'liq
admin, Енгил атлетика дарслик

2.1. Yettikurashning rivojlanishi
Amaliyotda ayollar o‘rtasidagi yengil atletika ko‘p kurash sport 
turining rivojlanish davri nisbatan solishtirilganda, unchalik ko‘p 
davrni o‘z ichiga olmasada, biroq katta qiymatdagi transformatsiyalarga 
uchraganligi qayd qilinadi. 2001-yilda halqaro yengil atletika Fede-
ratsiya si tomonidan ayollar o‘rtasidagi ko‘pkurash sport turi bo‘yicha 
musobaqalar dasturiga navbatdagi o‘zgartirishlarni kiritish amalga 
oshirilgan. Jumladan, ayollar o‘rtasidagi yengil atlektika ko‘pkurash 
sport turi ko‘pincha o‘zgarishlarga uchrovchi sport sohasi sifatida 
mutaxassislar tomonidan doimiy diqqat – e’tibor qaratiluvchi ob’yekt-
lardan biri sifatida o‘rin tutadi. 
Ayollar o‘rtasida ko‘pkurash bo‘yicha dastlabki musobaqa 
1922-yilda Monte-Karloda o‘tkazilgan II Ayollar Olimpiadasi muso-
baqalari hisoblanadi (bu musobaqa ayollar o‘rtasidagi engil atlektika 
sport musobaqalarining zamonaviy Olimpiada o‘yinlari dasturi 
tarkibiga kiritilishiga qadar davrda amalga oshirilgan). Ko‘pkurash 
turlari o‘z tarkibiga beshta sport turini qamrab oladi. Biroq, 1922–yildan 
1933-yilga qadar turli xil mamlakatlarda turli xil sport musobaqalari 
dasturlari tarkibida beshkurash musobaqalari o‘tkazilgan. Jumladan:
1922-yilda – 60 metrga yugurish, uzoqlikka sakrash, balandlikka 
sakrash, nayza uloqtirish, 200 metrga yugurish;
1924-yilda – 60 metrga yugurish, 1,5 kg og‘irlikdagi diskni 
uloqtirish, uzunlikka sakrash, 500 gramm og‘irlikdagi nayza uloqtirish, 
800 metrga yugurish;
1927-yilda – 100 metrga yugurish, balandlikka sakrash, uzunlikka 
sakrash, 1,5 kg og‘irlikdagi diskni uloqtirish, 800 metrga yugurish;
1928-yilda – 100 metr masofaga yugurish, nayza uloqtirish, 
uzoqlikka sakrash, disk uloqtirish, 800 metr masofaga yugurish.


517
Keyinchalik ayollar o‘rtasidagi asosiy ko‘pkurash sport turi 
beshkurash ko‘rinishida qaror topgan, 1949-yildan 1996-yilga qadar 
bu tarkibga – 200 metr masofaga yugurish, 80 metrga tezlik bilan 
yugurish, balandlikka va uzunlikka sakrash, yadro uloqtirish mashqlari 
kiritilgan. 1969-yildan boshlab 80 metr masofaga tezlik bilan yugurish 
bilan birgalikda beshkurash tarkibiga 100 metr masofaga tezlik bilan 
yugurish mashqlari ham kiritilgan.
1933-yildan boshlabgina, halqaro ayollar sport federatsiyasi 
tomonidan rekord natijalar qayd qilinishi mumkin bo‘lgan yagona 
dastur tasdiqlangan. 
1933-yilda ko‘pkurash tarkibi – 100 metr masofaga yugurish, 
balandlikka sakrash, uzunlikka sakrash, yadro uloqtirish, nayza 
uloqtirish mashqlaridan tashkil topgan. 
Beshkurash bahslari bo‘yicha dunyoda dastlabki rekordchi ayol 
– T.Mauermayer hisoblanadi. U tomonidan o‘rnatilgan rekord natija 
1946-yilgacha saqlab qolingan.
1948-yildan 1977-yilga qadar beshkurash dasturi tarkibi yana 
sezilarli darajada o‘zgartirilgan, jumladan bunda yangi yo‘nalish 
tarkibga kiritilgan va shuningdek,, mashqlarni bajarish ketma – ketligi 
tartibi o‘zgartirilishi amalga oshirilgan.
1948-yilda ko‘pkurash tarkibi – 80 metr masofaga tezlik bilan 
yugurish, yadro uloqtirish, balandlikka sakrash, uzunlikka sakrash, 
200 metr masofaga yugurish mashqlaridan tashkil topgan. 
1949-yilda esa – yadro uloqtirish, balandlikka sakrash, 200 metr 
masofaga yugurish, 80 metr masofaga tezlik bilan yugurish, uzunlikka 
sakrash mashqlarini o‘z ichiga olgan.
Ayollar o‘rtasidagi ko‘pkurash sport turining tashkil topganligiga 
nisbatan ko‘p vaqt bo‘lmaganligiga qaramasdan, bu davrda sport 
musobaqalarida hisoblashlar tizimi, shuningdek, ko‘pkurash tarkibiga 
kiritiluvchi yengil atletika sport turlari, ularning soni, bajarilishi tartibi 
ketma – ketligi bo‘yicha ko‘plab o‘zgarishlar amalga oshirilgan. 
Beshkurash sport turi 1950-yilda birinchi marta Bryussel shahrida 
o‘tkazilgan Yevropa chempionati dasturi tarkibiga kiritilgan. 
1961-yilda ko‘pkurash sport turining tarkibi – 80 metr masofaga 
tezlik bilan yugurish, yadro uloqtirish, balandlikka sakrash, uzunlikka 
sakrash, 200 metrga yugurish mashqlaridan tashkil topgan. 


518
1964-yilda ayollar o‘rtasidagi ko‘pkurash sport turi birinchi marta 
Tokio shahrida o‘tkazilgan Olimpiada o‘yinlari dasturi tarkibiga 
kiritilgan. Bu musobaqada ushbu sport turi yo‘nalishida oltin medalni 
Sobiq Ittifoqlik sportchi ayol – I.Press qo‘lga kiritgan (uning umumiy 
natijalari – 5246 ochkoni tashkil qilgan).
1969-yilda ko‘pkurash tarkibi – 100 metrga tezlik bilan yugurish, 
yadro uloqtirish, balandlikka sakrash, uzunlikka sakrash, 200 metr 
masofaga yugurish mashqlaridan tashkil topgan.
1977-yilda esa – 100 metrga tezlik bilan yugurish, yadro uloqtirish, 
balandlikka sakrash, uzunlikka sakrash, 800 metr masofaga yugurish 
mashqlaridan tashkil topgan.
Beshkurash sport turining tarixi 1980-yilda Moskva shahrida 
o‘tkazilgan Olipiada o‘yinlarida tugagan. Bu musobaqada birinchi 
o‘rinni Sobiq Ittifoqlik sportchi ayol – N.Tkachenko egallagan, u 
umumiy hisobda 5083 ochko to‘plagan va beshkurash bo‘yicha oxirgi 
dunyo rekordini o‘rnatgan. Keyinchalik, 1981-yilda IAAF qaroriga 
binoan, ayollar o‘rtasida yangi yengil atletika sport turi – ya’ni, 
yettikurash bahslari tashkil topgan.
1981-yilda yettikurash sport turi tarkibiga – 100 metr masofaga 
tezlikda yugurish, balandlikka sakrash, yadro uloqtirish, 200 metrga 
yugurish, uzunlikka sakrash, 800 metr masofaga yugurish mashqlari 
kiritilgan (ilovada keltirilgan 15 – jadvalga qarang).
Ayollar o‘rtasida yettikurash sport turi yo‘nalishida o‘tkazilgan 
musobaqalarda dunyo bo‘yicha rekord o‘rnatgan sportchilar ro‘yxati 
faqat uchta sportchidan tashkil topgan:
1. Raymona Noybert (Sobiq Germaniya Demokratik respublikasi) 
– 6836 ochko, 1983-yil (13.42 – 15.25 – 1.82 – 23.49 – 6.79 – 49.94. 
– 2:07.51);
2. Sabina Petst (Sobiq Germaniya Demokratik respublikasi – 6946 
ochko, 1984-yil (13.42 – 15.37 – 1.80 – 23.37 – 6.86 – 44.62 – 2:08.93)
3. Djeki Djoyner Kersi (AQSh) – 7291 ochko, 1988-yil (12.69 – 
15.80 – 1.86 – 22.56 – 7.27 – 45.66 – 2:08.51)


519
15 – jadval 

Download 6.17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   327




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling