Yo’nalishi talabalari uchun

Buyrak usti bezi 
 
Bu  bez  qalpoq  shaklida  buyrak  ustida  joylashgan.  Unda  old  va 
orqa,  pastki  yuzalar  mavjud.  Ogirligi  3-5  g,  usti  gadir-budir.  Bezni 
qoplab turgan pardadan chiqqan o`simtalar uni bir nechta bo`laklarga 
ajratadi. Bez ogirligi chaqaloqlarda 3-4 g, 8-10 yoshgacha 1-1,5 marta 
kattalashadi,  20  yoshda  11-13  g  bo`ladi.  Karilikda  bez  kichraya 
boradi.  Po`stloq  qismi  mezodermadan  rivojlanib,  turli  garmonlar 
ishlab chiqaradigan qon tomir va nervlarga boy epitiliy hujayralardan 
paydo  bo`lgan  3  soxadan  iborat.  Bu  qismdan  chiquvchi  aldosteron 
garmoni  suv,  tuz  almashinuvini  gidrokardizon  esa  oqsil,  yog`  va 
uglevod almashinuvini yaxshilaydi, immunitetni kuchaytiradi.  
 
Bezning  miya  qismi  ekdodermadan  rivojlanadi,  bu  qismga 
adrenalin  va  noradrenalin  garmonlari  ishlanib  chiqadi.  Adrenalin 
yurak  qisqarishini  oshiradi,  qon  tomirini  toraytiradi,  bironxlarni 
kengaytiradi. 
Me`da osti bezi 
Me’da osti bezining dum qismida bir millionga yaqin yumaloq shaklli 
bez  hujayralari  bo`lib,  ular  ishlab  chiqargan  garmonlar  qonga 
shimiladi,  shuning  uchun  bir  xildagi  bez  to`plami  inkretor  funktsiali 
me’da  osti  bezi  orolchasi  deb  ataladi.  Orolcha  bezlari  insulin  va 
glyukagon  garmonlarni  ishlab  chiqaradi.  Orolcha  hujayrasining 
insulin ishlab chiqarish qobiliyati kamaygan taqdirda siydik bilan ko`p 
miqdorda  gulyukoza  tashqarga  chiqadi.  Bu  hol  qand  kasalligi  kelib 
chiqishiga sabab bo`ladi.  
 

---

 
94