Yozma ish turlari: insho, bayon, diktant

ixcham, matnga yaqinlashtirilgan bayon, qisqartirilgan bayon, 
tekshiruv-sinov 
bayoni)da 
o‘quvchilar 
matnni 
qanday 
tushunganliklari, o‘z fikr va tushunchalarini qanday ifodalaganliklari, 
nutq malakasi va savodxonligini sinab ko‘rish talab etiladi. Bayon 
nazorat shaklida o‘tkaziladi. 

---

91 
BAYON YOZISH UCHUN TAVSIYALAR 
 
1. Matnni diqqat bilan o‘qib chiqing (eshiting). 
2. Siz uchun tushunarsiz bo‘lgan so‘zlar ma’nosini aniqlang.
3. Matnning asosiy mazmunini anglab oling. Mazmunni yoritish 
uchun muhim bo‘lgan so‘z, so‘z birikmasi va gap (jumla)ni toping.
4. Matnni qismlarga bo‘ling va ularga sarlavha qo‘ying.
5. Tinish belgilarining o‘rni va vazifalarini anglab oling.
6. Matnni yozishdan oldin yana bir bor o‘qib chiqing (yoki 
eshiting).
 
BAYONNI BAHOLASH MEZONI 
Bayon va insho uchun baho me’yor va mezonini alohida-alohida 
belgilash muhim amaliy va didaktik ahamiyat kasb etadi. Chunki 
bayon va insho tabiatan bir-biridan farqlanadi.
Bayonni baholash uchun quyidagi me’yor va mezonga 
asoslanish ma’qul. Bayon vaqti – 2 soat; matndagi so‘zlar miqdori 5-
sinf uchun 100-150, 6-sinf uchun 150-200, 7-sinf uchun 250-300, 8-
sinf uchun 300-350, 9-sinf uchun 350-400 atrofida bo‘ladi.
T/r 
Bilim, ko‘nikma, malakalar 
Mak-
simall 
ball 
1
1. 
Reja mavzuga muvofiq bo‘lsa; asar voqeasi 
to‘g‘ri bayon qilingan, matn mantiqiy muvofiq tarzda 
va izchil ravishda ifodalangan, so‘z boyligi, ifoda 
qurilishi va uslubi adabiy til talablariga mos, mazmun 
va ifodadagi nuqsonlar juz’iy bo‘lsa; savodxonlikda 
qo‘pol bo‘lmagan bitta imlo yoki ikkita punktuatsion 
xatosi bo‘lsa; uslubiy xato bo‘lmasa –