Yu. S. Shokirova, E. Yunusaliyev
Download 2.48 Mb. Pdf ko'rish
|
Korxonalarda ishlab chiqarishni tashkil qilish
|
№ O‘qituvchi harakatlari Talabaning vazifalari 1 2 3 1 Tadbirkorlik g„oyasini tanlash va shakllantirish Tadbirkorlik imkoniyatlari va ularni tahlil qilish - ga oid o„tgan mavzuda o„rganilgan asosiy tushunchalarni takrorlash uchun talabalar bilan savol-javoblar uyush-tiradi. So„ngra tadbirkorlik faoliyatini tashkil qilishda asosiy masalalardan yana biri bo„lgan tadbirkorlik g„oyasini to„g„ri tanlashning ahamiyati, uni tanlash qoidalari to„g„risida nazariy tushuncha beradi va talabaning dars-ga tayyorgarligini tekshiradi. G„oyani, uni amalga oshirish imkoniyatlaridan kelib chiqib, tanlash maqsadga muvofiq bo„lishini ta‟kidlaydi. Talabalar - savol javobda qizg„in ishtirok etadi va o„tgan mavzu bo„yicha olgan bilimlarini namoyish etadi. Tadbirkorlik g„oyasi va uni tanlash qoidalari, g„oyani tanlashda tadbirkorlik imkoniyatlarini hisobga olishning ahamiyati to„g„risida munozara uyushtiradilar va darsga tayyorgarliklarini namoyish etadilar. Talabalar diqqatini yana bir muhim masalaga: tadbirkorlik g„oyasini tanlashda o„zining shaxsiy sifatlarini hisobga olishga qaratadi. «Tadbirkorlikning shaxsiy sifatlarini aniqlash»ga oid test bajaradi va o„ziga baho beradi. * Tadbirkorlik g„oyasini tanlash qoidalari bilan ta-nishtiradi. * O„zi biznesning qaysi turi bilan shug„ullanishga moyilligini aniqlaydi va g„oya tanlashga kirishadi. * Guruh talabalarini 4-5 kishidan iborat kichik guruhlarga bo„ladi, har bir kichik guruhga bosh- liq tayinlaydi. «Fikrlar hujumi» qoidasiga binoan tadbirkorlik g„oyasini tanlashga kichik guruh qatnashchilarini tayyorlashni guruh boshliqlariga topshiradi. Har bir guruh boshlig„i o„z kichik guruhini ishni bajarishga tayyorlaydi. 105 * «Fikrlar hujumi» uchun tayyorlangan savolnoma bilan tanishtiradi va uni o„tkazish tartibini tushuntiradi. Savolnoma asosida tad- birkorlik g„oyasini tanlaydi- lar. Guruh bosh-liqlari hakamlik qiladi. * Har bir kichik guruh boshliqlarining ma‟lumotlarini eshitadi va munozarada qatnashadi, zaruriy maslahatlar beradi, tuzatish- lar kiritadi. * Kichik guruh boshliqlari o„z guruhchalari bilan bir- galikda tanlagan g„oyalari haqida ma‟lumot beradi va tanlagan g„oyasini asoslab beradi. Talabalarni ishning bu bo„limini muvaffaqiyatli bajarganliklari uchun rag„batlantiradi va bu bo„limga yakun yasaydi. Barcha guruh talabalari munozarada ishtirok etadi- lar. 2 Tadbirkorlik va kichik biznesning iqtisodiy sa- maradorligi mohiyati va ahamiyati to„g„risida talabalar bilimini aniqlash maqsadida savol- javoblar uyushtiradi. Savol-javoblarda barcha talabalar faol qatnashadilar. Nima uchun bozor munosabatlari sharoitida tadbirkorlik va kichik biznesga katta e‟tibor beri- lyapti? Talabalar bu savolga muzo- kara tarzida javob beradilar. Shu masala yuzasidan Prezidentimizning qaysi asarlarini va nutqlaridan keltira olasiz? I.Karimovning asarlari, nutqlarini keltiradilar. I.Karimovning «Tadbirkorlik va kichik biznesni rivojlantirish - taraqqiyot garovi» degan iborasi- ni qanday tushunasiz? Qisqa muddatli munozara uyushtiradilar va bu iboraning mazmunini yoritadilar Iqtisodiy samaradorlik nima? Iqtisodiy samaradorlikka ta‟rif beradilar. Iqtisodiy samaradorlikni aniqlovchi ko„rsatkichlarni ayting. Iqtisodiy samaradorlikni aniqlovchi ko„rsatkichlar tizimini aniqlaydilar. Tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy samara- dorligi nimalarga bog„liq? Tanlagan g„oyangizni samarali bo„lishini izohlab bering? Bu masala bo„yicha natijalarni umumlashtiradi va bo„limga yakun yasaydi O„zlarining tanlagan g„oyalarida iqtisodiy sa- maradorlikka qanday er- ishish mumkinligini izohlab beradilar 3 Tadbirkorlik g„oyasining iqtisodiy samaradorlig- ini aniqlash. 106 Iqtisodiy samaradorlikning asosiy ko„rsatkichlari bo„yicha savol-javoblar uyush- tiradi. - Foyda nima va u qanday aniqlanadi? - Balans foyda va sof foyda deganda nimani tushunasiz va uni aniqlashni ayting. * Foyda, sof foyda va balans foydaga ta‟rif beradi, ularni hisoblash formulasini aytadi. Rentabellik nima va unga qanday erishiladi? * Rentabellikka ta‟rif be- radi, unga erishish yo„llarini aytadi va hisoblash formu- lasini keltiradi. Tadbirkorlik g„oyasini amalga oshirish uchun sarflangan kapital xarajatlar qanday hisoblanadi? * Ta‟rif beradi va hisoblash formulasini keltiradi? Tadbirkorlik g„oyasi iqtisodiy samaradorligini baholash bo„yicha barcha tushunchalarni umumlashtiradi. Muno-zarada faol ishtirok etgan talabalarni rag„batlantiradi va bu bo„limga yakun yasaydi. Tadbirkorlik g„oyasini amalga oshirishdan kuti- layotgan iqtisodiy samaradorlikni tahlil qilish Tadbirkorlik g„oyasini amalga oshirishdan kuti- layotgan iqtisodiy samaradorlikning asosiy ko„rsatkichlarini hisoblash ketma-ketligini tuzishga ko„rsatma beradi. * Kichik guruh boshliqlari guruh qatnashchilari bilan birgalikda ko„rsatkichlar ketma-ketligini aniqlaydilar. Ko„rsatkichlarni hisoblashga ko„rsatma beradi va nazorat qiladi. Ko„rsatkichlarni hisoblaydilar: 1. Biznesni ro„yxatdan o„tkazish xarajatlari. 2. Mahsulot ishlab chiqarish (xizmat ko„rsatish)ni tashkil qilish xarajatlari (kapital). 3. Mahsulot ishlab chiqarish xarajatlari (kapital). 4. Mahsulotni sotish xarajatlari (joriy) 5. Kutilayotgan tushum. 6. Kutilayotgan balans foy- da. 7.Foydadan olinadigan soliqlar. 8. Sof foyda. 107 Olingan natijalarni tahlil qilishni o„rgatadi. Tahlil natijalari bo„yicha munozara uyushtiradi va uni o„zi boshqaradi. Har bir kichik guruh qatnashchilari natijalarni o„zaro muhokama qiladi. Kichik guruh boshliqlari tahlil natijalarini birin-ketin e‟lon qiladi. Olingan ma‟lumotlar barcha talabalar ishtirokida muhokama qilinadi Eng yaxshi deb topilgan g„oyalarni amalda tadbiq etishga tavsiya qiladi. Kamchiliklarini to„ldiradi. Amaliy ishga yakun yasaydi. Amaliy ish o„yinini o„tkazishda faol ishtirok etganliklari uchun talabalarni rag„batlantiradi. Mavzu ustida mustaqil ishlash va g„oyani oydinlashtirish uchun topshiriqlar beradi. Download 2.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|