Yuqori energiyali adron- va yadro-yadro to’qnashuvlarida kumulyativ protonlar va pionlar bilan birgalikda ikkilamchi zarralarning paydo bo’lishining azimutal korrelyatsiyasi” Mavzusidagi magistrlik

2.2. A ≤ 3 va bo'lgan nurli bo'laklarning o'rtacha ko'plamchiligi
6- va 7-nuklonli tizimlar va yadrolarning paydo bo'lishi bilan bog'liq bo'lgan protonlar
Eksperimental va KPBM o'rtacha hisoblangan
A ≤ 3 va 6 yoki 7 nuklonli sistemaning shakllanishi bilan bog'liq bo'lgan qaytariladigan protonlar (oldingi) va ko'p yadroli konfiguratsiyaning umumiy zaryadlari (Q) bilan ko'payishi Jadvalda keltirilgan.
2.3-jadval. 6 nuklon tizimining shakllanishi va ko'p yadroli konfiguratsiyaning umumiy zaryadlanishi (Q) bilan bog'liq yorug'lik parchalari va qaytariluvchi protonlarning o'rtacha ko'plamchiligi

Kuzatuvchi zarrachalarining o'rtacha ko’plamchiligini tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, 6 nuklonli tizim uchun protonlarning eng ko'p ko'payishi kanalda boshlang'ich tuzilishning maksimal yo'q qilinishi bilan kuzatilgan - + + va minimal umumiy zaryadga ega bo'lgan kanalda Q = 2 - + , va 7-nuklonli sistemalar uchun + + . 6 nuklonli tizimlar uchun + va 6 Li o'rtacha proton ko'paytmalari 0,9 ga farq qiladi, bu esa ushbu tizimlarning zaryadlari orasidagi farqning qo'shimcha proton hosil bo'lishi bilan qoplanishini anglatadi. yaqinidagi boshqa kuzatuvchi zarralarning o'rtacha ko'pligi bir-biriga. Bir xil umumiy zaryadga ega bo'lgan 7 nuklonli tizimlar uchun Q = 4 - , + va + + o'rtacha hisoblanadi.

Statistik xatolar tarkibidagi protonlarning ko'pligi ham mos keladi. Dastlabki ikkita kanal uchun, statistik xatolar chegarasida, , va ning ko'paytmalari ham mos keladi
2.4-jadval
7 nuklon tizimining shakllanishi va ko'p yadroli konfiguratsiyaning umumiy zaryadlanishi (Q) bilan bog'liq bo'lgan yorug'lik parchalari va qaytariluvchi protonlarning o'rtacha ko'pligi


Shunisi qiziqki, KPBMda shunga o'xshash effektlar
kuzatilgan. Bir xil umumiy zaryadga ega bo'lgan 7 nuklonli sistemalar uchun Q = 3– , + - statistik xatolarda barcha kuzatuvchi zarralarning o'rtacha ko'paytmalari mos keladi. Qizig'i shundaki
va yadrolarining shakllanishida kuzatuvchi zarrachalarning eksperimental o'rtacha ko'paytmalarining mos kelishiga e'tibor bering, ya'ni ikkinchisida ortiqcha neytron o'rtacha ko'payishga ta'sir qilmaydi.
Har ikkala 6 nuklon va 7 nuklonli tizimlar uchun namunaviy tizimlardan oshib keting, bu boshlang'ich yadrosining a-klasterlari parchalanishidan deuteronlarni hosil bo'lishi mumkinligini ko'rsatadi. Shunga o'xshash taqqoslash yadrolarning hosil bo'lishi 3 uchun
H eksperimental qiymatlarning oshib ketishini ko'rsatdi
Hisoblangan qiymatlardan yuqori + , + va + , shuningdek + , + va + tizimlari uchun sodir bo'ladi.
+ . Hisoblanganlardan yadrolarining eksperimental o'rtacha ko'paytmalari o'rtasidagi sezilarli farq , + , + va + bo'lgan kanallarda kuzatiladi.
Bizning fikrimizcha, eksperimentda protom parchalari va qaytariladigan protonlarning o'rtacha ko'pligi o'rtasidagi farq yadrodagi kaskad jarayonlarining rivojlanish darajasini aks ettiradi. Tajribada protonlarning o'rtacha ko'payishi 6 nuklon tizimlari uchun 3,15 ± 0,04 va 7 nuklon tizimlari uchun 3,05 ± 0,04 ni tashkil qiladi. KPBM tomonidan hisoblangan shunga o'xshash qiymatlar 3,52 ± 0,03 va 3,31 ± 0,03 ni tashkil qiladi, bu o'rtacha 10% ga yuqori
tajribaga qaraganda. Ushbu holat sinov protsedurasiga qaraganda protimoning yadro yadrolari tomonidan yadro yadrolari tomonidan qayta tarqalish ehtimoli ko'proq ekanligini ko'rsatadi. Tajribadagi qaytariluvchi protonlarning o'rtacha ko'payishi 6 nuklon tizimlari uchun 0,52 ± 0,02 va 7 nuklonli sistemalar uchun 0,53 ± 0,02 ni tashkil qiladi. KPIM tomonidan hisoblangan tegishli qiymatlar 0,50 ± 0,01 va 0,49 ± 0,01 bo'lib, statistik xatolar chegarasida eksperimental qiymatlarga to'g'ri keladi.
Ko'p yadroli tizimlarning o'rtacha zaryadini o'rganish qiziq,
chunki shu tarzda ular va maqsad proton o'rtasidagi zaryad almashinish jarayonlarining xususiyatlarini o'rganish mumkin. Tajribada olingan (3.03 ± 0.03) va KPBM (3.06 ± 0.02) tomonidan hisoblab chiqilgan 6-nuklonli tizimlarning o'rtacha elektr zaryadlari bir-biriga mos keladi va proton-reoil tizimidan ko'p yadroli tizimga zaryad o'tkazilishini bostirishni ko'rsatadi.
[109; S. 6-9.]. Tajribada olingan (3.51 ± 0.03) va CPIM (3.59 ± 0.02) tomonidan hisoblangan 7 nuklonli tizimlarning zaryadlari ham bir-biriga juda yaqin. Tajribadagi 6 va 7 nuklon tizimlarining o'rtacha elektr zaryadlarining farqi 0,48 ± 0,04 bo'lib, bu hisoblangan farq bilan mos keladi.
0.53 ± 0.03, bu boshlang'ich kislorod yadrosining protonlari va neytronlari sonining tengligidan kelib chiqadigan 0,5 ning mumkin bo'lgan qiymatiga yaqin.
-klaster tuzilishining muhim rolini va A≤7 bilan yakuniy ko'p yadroli yadrolarni shakllantirishda elektr va bariyonik zaryadlarning saqlanish qonuniyatlarini ko'rsatadi. 6 va 7-nuklonli tizimlarning kanallari kesishgan α zarralari hosil bo'lgan kanallarning kesishgan kesimlari ular hosil bo'lmasdan sezilarli darajada oshadi. Dastlabki ko'p yadroli tizimning zaryadlaridagi farq asosan protonlarning qo'shimcha shakllanishi bilan qoplanadi.Massasi A = 6–7 bo'lgan cheksiz ko'p yadroli tizimlar va yadrolarning shakllanishi haqida qisqacha xulosalarni quyidagicha shakllantirish mumkin. Olingan ma'lumotlar odatda kislorod yadrosining U bilan birga keladigan zarrachalarning xarakteristikalari asosan ko'p sonli ko'p yadroli 60 holatning umumiy massasi va zaryadlari bilan belgilanadi va u bitta yadroli yoki umumiy massasi A ga teng bo'lgan ikki yoki uchta yadrolarning holatining yig'indisiga bog'liq emas.