Yuqumli kasalliklar, infeksiyaning tarqalishi va

Suvchechak.
O’tkir yuqumli kasallik bo’lib, teri va shilliq qavatlaiga ichida tiniq suyuqlik bo’lgan suvchechak toshmalari toshadi.
Etiologiyasi. Qo’zg’atuvchisi juda uchuvchan, tahqi muhitga chidamsiz, suvchechak toshmalari ichidagi suyuklikda uchraydigan filtirlanuvchi virus.
Epidemiologiyasi. Infeksiya manbai bemor hisoblanib, u butun kasallik davomida va kasallik tuzalganidan keyin 5 kungacha yuqumli hisoblanadi. Infeksiya faqat havo tomchi yo’li bilan yuqadi. Kasallikka beriluvchanlik juda ko’p bo’ladi. Chaqaloqlardan tortib hamma yoshdagi bolalar kasallanadi. Suvchechak bilan og’rib tuzalgandan keyin umr bo’yi immunited qoladi.
Klinikasi. Kasallikning inkubatsion davri 2kundan 21 kungacha ( o’rta hisobda 14 kun) davom etadi. Kasallikning yashirin davri kam kuzatiladi. Bemor o’zini lohas sezadi, isitma subreflir bo’ladi, ba’zan qizamiq yokiskarlatinaga o’xshash toshmalar toshadi. Chin suvchechakda toshma yuzda, boshning sochli qisimlarida, badanda, barmoqlarda paydo bo’ladi. Tashmalar dastlab pushti rang shaklida bo’ladi, keyin tezda papulalarga, undan keyin esa ichida tiniq suyuqlik bo’lgan geperemiya bilan keskin chegaralangan pufakchalarga aylanadi. Pufakchalar 1-2 kundan so’ng qurib qora qo’tir po’st bog’laydi va 1-3 hatadan keyin tushuib ketadi. Suvchechak toshmalari birin - ketin 4-5 kun davomida toshadi.
Ba’zan toshmalar og’iz bo’shlig’idagi shilliq qavatlarga, halqumda, jinsiy a’zolarda paydo bo’ladi.
Kasallikning yengil turlaridan toshmalar butun tananing uyer bu yeridagina uchrab, intoksikatsiya belgilari aniqlanmaydi Kasallikning og’ir turlarida esa toshmalar ko’plab toshadi, isitma ko’tariladi, intoksikatsiya belgilari yuzaga chiqadi.
Davosi. Gigiyenaga rioya qilish zarur. Bunda infeksiyadan ikkilamchi shikastlanishining ahamiyati katta. Toshma pufakchalariga 1% li brilliant yashil yoki margansovka (to’q rangda) tavsiya etiladi. Yiringli asoratlar rivojlanganda antibiotiklar vasulfanilamidlar qo’llaniladi.
Profilaktikasi. Sanitariya chora tadbirlar qo’llanadi. Bemor uy sharoitida toshma toshgandan keyin 5 kun ichida alohida yotqizilishi kerak. Dezenfeksiya qilish talab qilinadi. Kasal bilan aloqada bo’lgan va ilgari suvchechak bilan og’rimagan bolalar 2 kundan 21 kunga qadar ajralib qo’ladi.
Diftiriya
Diftiriya - xafli yuqumli kasallik bo’lib, asosan nafas yo’llarining va barcha organ va to’qimalarning jarohatlanishi bilan kechadigan kasallikdir.
Qo’zg’atuvchisi leffle tayoqchasini birinchi marta 1883 yilda Leffler aniqlagan va o’z nomiga atalgan. Korino bakteriyalar ko’zg’atadi. 1888 yilda Fransiya olimi Ruva Iertsen bu qo’zg’atuvchini ekzotaksin ishlab chiqarishni aniqlagan. 3 ta turi mavjud: Ogrovis, Mittis, Intermedius. Tashqi muhitgfa chidamli so’lak orqali o’yinchoq, soska, idish tovoqlarga 20 kundan 6 sutkagacha saqlanish mumkin. Bakteriyalar organizmga asosan shilliq qavatlar va teri orqali tushishi mumkin. Tomoq, xalqum, kekirdak, bodoncha bezlari, kuz shilliq qavatlari mikrop kayerga tushsa joyda yallig’lanish jarayoni vujudga kelib fibrinli plyonka xosil bo’ladi. Fibrinli parda to’qimaga qattiq joylashgan, ajratib bo’lmaydi. Agar fibrinli pardani pardani uzib olmoqchi bo’lsak, to’qima jarohatlanadi. Qo’zg’atuvchiturgan yoyda rivojlanib ekzotaksin ishlab chiqaradi. Ekzotaksin mahalliy va umumiy ta’sir qilishi mumkin.
Mahalliy ta’sir – fibrinos parda umumiy ta’sirida ekzotaksin qancha suriladi- taksimiya va qon bilan hamma to’qima va organlarga borib potologik o’zgarishlar vujudga keltiradi:miokardit, nefrit, paralich, parezlar klinikasi.
Ko’kyo’tal.
Ko’kto’tal – bosqichli kechadigan, biroz intoksikatsiya hamda spazmatik yo’tal xurujlari bilan namoyon bo’luvchi o’tkir yuqumli kasallikdir.
Etiologiyasi. Kasallik qo’zg’atuvchisi – Bardetella bertusis – mayday grammanfiy, 6628085harakatsiz, spora hosil qilmaydi, kopsulasi bor. 12 xil antigen aniqlangan. Faqat endotoksin ajratadi.