Yüzyillarda tüRKİstan hanliklarinda (HİVE, buhara, hokand) EĞİTİM

Hive Hanlığı’ndaki Medreseler

Hive hanlarının Harezm’de inşa ettirdikleri medreseler ve mektepler bilimin ve eğitimin gelişmesini sağladı. Buna rağmen Hive medreseleri Buhara Hanlığı’ndaki medreselerden kıyaslanamayacak kadar gerideydi. Medreselerden mezun olanlar kadı, imam, müderris gibi görevlere atanarak Hive Hanlığı’nın üst düzey yetkili ve eğitimli insan kadrosunu oluşturuyordu. 19. Yüzyıl Hive tarihini araştıran M. İvanin, Hanlıkta bu dönemde bir çok eğitimli insanın varlığına değinmişse de Zeki Velidi Togan’ın ifadesine göre Harezm, 19. Yüzyılda bilim ve fikir dünyasında gerilemiştir. Bilim alanında gelişme kaydedilememekle beraber özellikle tarihyazımı açısından Hive’nin 19. Yüzyılı oldukça verimlidir.

Hive Hanlığı’ndaki medreseleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• 
  Arab Muhammed Han Medresesi (1616),
  
• 
  Hocamberdi Bey Medresesi (1688),
  
• 
  Şirgazi Han Medresesi (1719-1726),
  
• 
  Muhammed Emin İnak Medresesi (1765),
  
• 
  Fazuk Bey Medresesi (1799),
  
• 
  Eşmurad Medresesi (1810),
  
• 
  Allahkulu Han Medresesi (1835),
  
• 
  Şaman İmaret Medresesi (1836),
  
• 
  Arabhan Sarkar Medresesi (1838),
  
• 
  Gadoy Niyaz Yasavulbaşı Medresesi (1840),
  
• 
  Yakub Muhtar Medresesi (1840),
  
• 
  Musa Töre Medresesi (1841),
  
• 
  Rahimakulu Medresesi (1843),
  
• 
  Rahmanbedri Han Medresesi (1843) ve
  
• 
  Muhammed Emin Han Medresesi (1851)⁶⁴
  

19. Yüzyılda Gürgan, Şahabad ve Hazarasp’ta da medreseler vardı.