‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

dastgoh va uskunalardan yaxshiroq foydalanish, xodim lar ish 
unumdorligini oshirish, mahsulot birligiga to'g'ri keladigan xarajat- 
lami pasaytirish, pirovardida. korxona rentabelliligi va foydaliligini 
oshirishni ko'zda tutadi.
Ko'rsatib o'tilgan om illam in g barchasi ishlab chiqarishning 
iqtisodiy samaradorligiga erishish tushunchasiga birlashadi. Korxona 
xo'jalik faoliyatining yakuniy natijasi (foyda)ni unga erishishga 
sarflangan resurslar bilan taqqoslash ishlab chiqarishning samara-

---

dorligini aks ettiradi. Sam aradorlikning oshishi xarajatlar birligiga 
to'g'ri keladigan iqtisodiy natijalarning ko'payishi bilan ifodalanadi. 
Sam aradorlik xo'jalik yuritish m exanizm ining takom illashganlik 
darajasidan, biznesni t o ‘g ‘ri yo'nalishda olib borilayotganligidan 
darak beradi.
Sam aradorlikning ta ’rifi a sosin i ishlab chiqarish xarajat- 
larining tarkibi va hajmi tashkil qiladi. Xarajatlar korxonaning ishlab 
chiqarish va tijorat faoliyatini amalga oshirishda zarur om illar 
(sarm oyalar, m ehnat resurslari, tabiiy resurslar, tadbirkorlik 
faoliyati) uchun sarflangan m ablag‘larning pulda aks ettirilishidir. 
Ular m ahsulot tannarxi ko'rsatkichida nam oyon bo'lib, barcha 
m oddiy xarajatlar, m ahsulotni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari, 
m ehnatga haq to‘lash xarajatlarining puldagi ifodasidir.
Ishlab chiqarishning barcha xarajatlarini ikki gruhga: dom iy 
va o'zgaruvcha xarajatlai^a bo'lish mumkin.
Ishlab chiqarish xarajatlarining bunday bo'linishi korxonalar 
faoliyati samaradorligining har xil ko'rsatkichlarini aniqlash uchun 
zarurdir. Ishlab chiqarish samaradorligini aniqlash uslubi um um iy