‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova
Download 4.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Boltabayev M.P.Kichik biznes va tadbirkoplik
Kd = / / / + K T
(2) bu erda: Kd — diskont koeffisiyenti yoki pul qiymatining o'zgarish sur’ati (odatda, bank kreditlari bo'yicha o'rtacha foiz darajasida qo'llaniladi); К - foiz stavkasi, %; T — investisiya ajratilgandan boshlab o'tgan vaqt, yil; M asalan, bank stavkasi 10% ga teng bo'lsa, uchinchi yil u ch u n diskontlash koeffisenti: K = 1/1 + 0 ,1 3 = 0,769 n i tashkil etadi. Bundan foydalanib, yuqorida ko 'rib chiqqan m isolim iz u ch u n investisiyaning qoplanish m u dd atin i aniqlaym iz. B uning u ch u n (1) form uladan foydalanib, investisiyaning qoplanish davrida pul qiym atining farqini aniqlab olam iz. D iskontlanish koeffisenti: D iskontlanish darom adlari: 1-yilda 1/ 1+0,1 -1 = 0,9091 2-yilda 1/ 1+0,1-2 = 0,8333 3-yilda 1/ 1 + 0 ,1 -3 = 0,7692 25000x0,9091=22728 so'm ni 35000x0,8333=29166 so'm ni 48000x0,7692=36922 so'm ni S hunday qilib, bank stavkasi 10% bo'lgan holda, jam i uch y ild a d is k o n tl a n g a n d a r o m a d l a r h a jm i 888 1 6 s o 'm (22728+29166+36922) ni tashkil etadi. D em ak, firm a bo 'y ich a investisiyaning to 'liq sum m asini qoplash u ch u n firm aga 31184 (120000-88816) so'm etishmayapti. Endi, to'rtinchi yilda investisiya um um iy hajm ining etishm ayotgan qism ini yanada aniqroq qilib hisoblab chiqishim iz m um kin. D em ak, to 'rtin ch i yilda diskontlan gan darom adlar: 1 / ( 1 +0,1 -4) = 0,7142; 54000x0,7142 = 38567 so 'm n i tashkil etadi. Endi firm a uchun investisiyaning etishm ayotgan sum m asini (31184 so 'm ) hisoblab chiqilgan to 'rtin c h i yildagi investisiya sum m asi (38567 so'm ) ga b o 'lib 0,81 ga ega bo'lam iz. S hunday qilib, firm a investisiyalarining qoplanish m uddati 4 yilni em as, balki 3,81 yilni tashkil etar ekan. V aholanki, firma investisiya xarajatlarining m a ’lum vaqt o 'tish i bilan qiym ati (tannarxi) ning o'zgarib borishini hisobga olm ay am alga oshirgan oldingi hisob- kitoblarimizdagi m uddat 3,22 ni tashkil etgan edi. A m m o belgilan gan davrlardagi m uddatlar ichida barcha om illarni hisobga olib, yanada aniqroq hisoblab ch iqqan investisiyalarning qoplanish ko'rsatkichi ishlab chiqilayotgan loyiha uch u n ajratilgan m ablag'- larning 4 yil m uddatga zo 'rg 'a etishini ko'rsatdi. Agar bank kreditlarining foizlari ham inflyasiya darajasini hisobga olib borsa, unda ushbu loyihani qabul qilish m aqsadga m uvofiq em asdir. S hu n in g u c h u n in v estisiy alash tirilay o tg an loyihalarni ishlab chiqish davom ida ko'zda tutilayotgan (iqtisodiy) om illardan tashqari, ko'zda tutilm agan (tabiiy, ijtim oiy, siyosiy) om illarni e ’tiborga olgan holda bir n ech a variantlarini ishlab chiqishni taqozo etadi. Bunday holatlarda mavjud barcha investisiyalash variantlarini investisiyalarning foydalilik darajalarini aniqlash orqali o'rg an ib chiqish tavsiya etiladi. Foydalilik ko'rsatkichi sifatida foydalilik koeffisiyenti deb ataluvchi kattalikdan foydalanish m um kin. U quyidagi formula yordam ida hisoblanadi: F o y d a lilik _ K o'zda tutilgan darom adlar sum m asi koeffisenti K o'zda tutilm agan xarajatlar sum m asi ^ |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling