‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova
Download 4.65 Mb. Pdf ko'rish
|
Boltabayev M.P.Kichik biznes va tadbirkoplik
5.3. J- ja d v a l
«Jahongir» kichik korxonasining investisiyalashtirilgan loyihalar bo‘yicha foydalilik koeffisiyentlarining hisob-kitobi L oyiha K o ‘z d a tu tilg a n x a ra ja tla r s u m m a s i,m in g s o ‘m K o 'z d a tu tilg a n d a ro m a d la r s u m m asi, m in g s o 'm F o y d a lilik k oeffisiyenti R a n g la r A 600 840 1,4 1 В 900 1305 1,45 2 V 300 390 1,3 3 G 700 770 1,1 4 D 1200 1260 1,05 5 U shbu jadv aldan ko'rinadiki, agar kichik korxona 2,5 m ln. so ‘mlik loyihalam i investisiyalashtirish im koniyatiga ega b o ‘lsa, bu m ablag'lam i А, В, V va G loyihalar uchun sarflash m aqsadga m uvofiq b o ‘lib, ju d a katta darom ad keltirish im koniyati b o 'lsad a, D loyihadan voz kechish zarurdir. Agar foydalilik koeffisiyentiga e ’tibor berm asdan, faqat ko‘zda tu tilg a n d a ro m a d la rn in g m ak sim al m iq d o rla rig a k o 'r a ish yuritilganda D , В va V variantlar tanlangan b o ‘lardi. B unda jam i xarajatlar 2,4 m ln. so 'm n i tashkil etgan holda, korxona d arom ad i 2,955 mln. so 'm n i tashkil etardi. A gar foydalilik koeffisiyenti ni hisobga olib tuzilgan investisiya loyihasini am alga oshirganda, olinadigan darom ad hajmi 3,305 mln. so'm ni tashkil etishi m um kin edi. Yuqorida ta ’kidlanganlardan tashqari, am alda bo'lishi m um kin b o 'lg an kom pleks loyihalarni e ’tiborga olish ham lozim . Bu h am investisiya m ablag'larini ajratishning variantlaridan bin bo'lib, bunda m a’lum bir loyiha bir vaqtda boshqa bir loyiha bilan parallel am alga oshirilishi m um kin. M asalan, yangi sex qurilishi b utun zavodga xizm at qiladigan energetika yoki tozalash inshootlari rekonstruk- siyasi uch un m a ’lum darajada m ablag' qo'yishni talab etadi. Bunday holda ikkala investisiya m ablag'ini sarflash loyihasining ham foydalilik koeffisiyentini hisoblab chiqish lozim. Bunda ushbu koeffisiyentlarning individual darajalariga e ’tibom i qaratish shart em as. M isol u ch u n , firm ada 600 m ing so 'm m ablag' sarflab, 840 m ing so 'm d aro m ad keltiradigan loyiha bor. B unda foydalilik koeffisiyenti 1,4 (840/600) ni tashkil etadi. Lekin, shu bilan birga, firm a um um zavod xo'jaligini takom illashtirishga yana 100 m ing so 'm sarflashi zarur. Bu esa darom adlilikni faqat 60 m ing so 'm m iqdoridagina o'sishiga olib keladi yoki boshqacha qilib aytganda, bu loyiha bo'yicha foydalilik koeffisiyenti 1 dan kichik b o 'lib , 0,6 (60/100) ni tashkil etadi. Biroq agar o 'z a ro bog'liq b o 'lg a n ushbu loyihalar b o 'y ich a investisiyalar m iqdori va kutilayotgan darom adlarni qo'shsak, bunda birinchi holatda 700 m ing so 'm (600+ 100), ikkinchi h alatd a esa 900 m ing s o 'm (840+60) kelib ch iq ish in i ko'ram iz. S h u n d ay qilib, um um iy (integral) foydalilik koeffisiyenti 1,29 (900/700) ni tashkil etadi, y a ’ni 1 dan an ch a yuqori. Bu esa bizga ikkala loyihani bir vaqtda am alga oshirish u ch u n qancha m ablag' sarflash mum kinligini ko'rsatadi. Qisqa xulosalar Yangi biznes korxonalarini tashkil qilish bir necha bosqichdan iborat. U lar ta ’sis etilgan joyidagi m ahalliy hokim iyat organlari tom onidan davlat ro'yxatidan o'tadi. D avlat ro'yxatidan o'tkazilgan k o rx o n a g a : h o k im iy a tn in g k o rx o n a n i d a v la t r o 'y x a tid a n o'tkazilganligi to 'g 'risidagi qarorlaridan ko 'chirm a, hokim iyat ro'yxatidan o'tkazilgan va tasdiqlangan korxona N izom i ham da korxonaning ro 'yxatdan o'tkazilganligi to'g'risidagi davlat orderi topshiriladi. K orxona faoliyatini olib b orishda biznes-reja m u h im rol o'ynaydi. Biznes rejaning tuzilishi va m azm uni q a t’iyan chegara- lanmagan. Fikrimizcha, etti bo'lim dan iborat biznes reja eng maqbul biznes rejadir. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini tahlil qilishda foydalilik koeffisenti usulidan foydalanish oddiyligi va qulayligi bilan ajralib turadigan usul b o'lib, u etarlicha asosli qarorlar qabul qilishga yordam beradi. Download 4.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling