‘z b e k is t n respublikasi oliy va ‘rta m a xsu s ta ’lim va zir lig I nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Taqrizchilar: 
M .J. Jumayev
Toshkent avtomobil yo'llar instituti dotsenti 
M . Mirzayev
Toshkent to'qimachilik va yengil sanoat instituti dotsenti
Muharrin 
H. Xalilova
Toshkent to ‘qimachilik va yengil sanoat instituti assistenti
© O ‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasi 
Adabiyot jam g‘annasi nashriyoti, 2006
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

KIRISH
X X I-asr, yangi lex n ik a va tex n o lo g iy alarn i k o m p y u te rla r asosida 
ishlab chiqisli va tashkil qilish asri h iso b lan ad i. S liun ing u ch u n barclia 
s o h a l a r k ab i m u h a n d is lik lo y ih a la s h d a h am k o m p y u t e r l a r d a n
fo y d a la n ish xozirgi k u n n in g d o lzarb m uam m o si boMib qo ld i. Shu 
m u n o sa b a t biIan ushbu o 'q u v qoM lanm aga “ K o m p y u te r g ra fik asi” 
fan in in g b ir b o 'lim i “ M u h an d islik k o m p y u te r g ra fik a s i-1* K o m p y u ter 
lo y ih a la sh ” a lo h id a tan qilib k iritild i. B unda ta 'k id la b o 'tis h za ru rk i, 
“ K o m p y u te r g r a f i k a s i ” fa n i “ H is o b la s h k o m p y u te r g r a f i k a s i ” 
“ И л л ю с т р а т и в -к о ‘^ а г т а П k o m p y u ter grafikasi” va “ M u h a n d is lik
k o m p y u te r g r a f ik a s i” f a n la r in i o ‘z ta rk ib ig a o la d i. “ H is o b la s h
k o m p y u ter g rafikasi”dan foydalanib grafik reklam alar kabi ax bo rotlarn i 
a m aliy d a stu rla r asosida b ajarilad i.
Ushbu o ‘quv q o ‘llanm ada “ K om pyuter grafikasi” fanining bir b o lim i 
“ M uhandislik kom pyuter grafikasi yoki “ K om pyuterda loyihalash’' fani 
A utoC A D grafik dasturi asosida bayon qilinadi.
Autodesk kom paniyasining A utoC A D tizimi xozirgi davrda aviom atik 
lo y ih alash n in g xalqaro sta n d a rti h iso b lan ad i. A utoC A D d astu rin in g
yaratilganligiga 20 yildan oshgan bo‘lsa-da, avtom atik loyihalash dasturlari 
orasida hanuzgacha m ashhurligicha qolm oqda. C hunki A utoC A D dasturi 
m ukam m al va om m abop dastur b o ‘Iib, u har qanday turdagi sxema va 
chizmalarni yaratishni yuqori aniqlikda va sifatli bajaradi. Shuningdek, mazkur 
dasturdan foydalanuvchilaming ijodiy imkoniyatlarini to ‘la amalga oshirishga 
yordam beradi. Shu sababli, m illionlab mutahassislar, olim lar, m uhandis- 
texniklar va talabalar loyihalash ishlarini avtom atlashtirish sohalarida
A utoC A D tizim idan foydalanishlari odatiy holga aylanib borm oqda.
“ Muhandislik kompyuter grafikasi” ni o'qitishdan asosiy maqsad talab;ilarga 
m uhandislik va mutaxassislik fanlaridan bajariladigan barcha turdagi grafik 
axborotlarni-chizm a, diogram m a va sxemalar kabi tasvirlarni ikki o ‘lchamda 
yoki uch o ‘lcham da kom pyuter yordam ida bajarish tartibi va qoidalarini 
o ‘rgatishdan iborat.
“ M uhandislik kom pyuter grafikasi” ning asosiy masalasi am aliy va 
operatsion dasturlar ham da tayyor buyaiqlar paketidan foydalanib, loyihalash 
va texnologik jarayonlaming modellarini yaratish ishlarini talabalar tomonidan 
kom pyuterda erkin bajarishlari uchun zaruriy b o ig a n bilim va malakalarga 
o ‘igatishdan iborat.
“ M uhandislik kom pyuter grafikasi” fanidan m ashg‘ulotlar Oliy o'quv
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yurtlarida bakalavr va m uhandislar tayyorlash uchun Oliy va o ‘rta m aktab 
m uam m olari instituti tom onidan tasdiqlangan nam unaviy dastur asosida 
amaliy-laboratoriva mashg'ulotlari ko'rinishida o'tkaziladi.
Har bir amaliy mashg‘ulotda 25-30 minut davomida grafik axborotlaming 
prim itivlarini-tarkibiy qismlarini kom pyuter ekranida chizish, ularni qayta 
0 ‘zgartirib maqbul bo'lgan variantlarini yaratish va ekranda bajarilgan tasvirlarni 
qog‘ozga chiqarib olish kabi vazifalarni bajarish uchun z a ru rb o ‘lgan nazariy 
bilimlar bosqichm a-bosqich berib boriladi. M ashg'ulotning qolgan qismida 
esa, chizm a chizish, ularni tahrir qilish, o 'lcham lar qo'yish va o b “ektlarni 
bog'lash kabi am aliy buyruqlardan foydalanib ko'nik m alar va malakalar 
oshiriladi.
Talabalar m ashg‘ulotlarda olgan bilimlari va ko'nikm alarini to 'rtta
laboratoriya ishlarini bajarish jarayonida m ustaxkamlab, nazariy bilimlarini 
va amaliy malakalarini oshiradilar.
I-laboratoriya ishida “TeKis kontur chizmasi” A4 yoki A3 formatda asosiy 
yozuvi(burchak shtam pi) bilan bajariladi.
II-laboratoriya ishida “ Predm etning ikki ko‘rinishi bo'vicha uchinchisini 
topish va c]i 1Цiinini yasash vazifalan bajanladi.
III-laboratoriya ishida “Yig‘ma birlik tarkibiga kiruvchi detallam i ajratib, 
ularni ishchi chizm asini tuzish ” vazifasi bajariladi.
IV-laboratoriya ishida III-laboratoriya ishi uchun berilgan “Yig‘m abirlik” 
chizmasini bir qismini, ya' ni 3 yoki 4 ta detallardan iborat b o ‘lgan qismining 
yig‘ish chizm asi bajariladi va spetsifikatsiyasi tuziladi.
Har bir laboratoriya ishlaridagi vazifani bajarish uchun talabaga uning 
guruh ro ‘yxatidagi tartib nom eriga mos b o ‘lgan shaxsiy vazifa m ashg'ulot 
o ‘tkazuvchi o'qituvchi tom onidan beriladi (Ilovaga qarang).
“ M uhandislik kom pyuter grafikasi” fanidan talabalar baholi yakuniy 
nazorat ishlari topshiradilar. Buning uchun birinchi (1,2-laboratoriya ishlari 
hajm ida) va ikkinchi (3,4-laboratoriya ishlari hajm ida) nazorat ishlarining 
natijalari ham e'tiborga olinadi.
Laboratoriya ishlari uchun yuqorida taklif etilgan vazifalar, texnik 
m utaxassislar va ch izm a ch ilik fani b o 'y ich a m utaxassis o 'q itu v c h ila r 
tayyorlaydigan pedogogik O O Y lari talabalariga moMjallangan. Bu laboratoriya 
ishlarining shakli va m azm unini turli soha mutaxassisliklari uchun esa, 
ularda bajariladigan grafik tasvirlar asosida tanlash mumkin. Masalan, qurilish- 
arxitektura sohasida laboratoriya ishlarining vazifalari sifatida qurilish 
inshootlarining prim itivlarini-tarkibiy qismini va ularning loyihalarini olish 
m um kin.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---