Insonning psixik rivojlanishi, uning shaxs sifatida shakllanishi
o‘zini o‘zi anglashining, ya’ni o ‘zini jismoniy, ma’naviy hamda
ijtimoiy mavjudot sifatida anglashining qaror topishi bilan bog‘liq.
0 ‘zini-o‘zi anglashning rivojlanishi har bir bolada o ‘ziga xos
tarzda kechadi. Biroq barcha bolalarda, odatda, hayotning birinchi
yili oxiriga kelib, o ‘z in i-o ‘zi anglashning paydo bo‘lganini
tasdiqlovchi belgilar kuzatiladi: bola o ‘zini, o ‘z tanasini uni o ‘rab
turgan fazodan ajrata boshlaydi. 0 ‘zini-o‘zi anglashning keyingi
rivojlanishi bol^ning o‘z xohishlari va umuman, faoliyati motivlarini
anglashi bilan bogiiq boiadi. 0 ‘z faoliyatining motivlarini anglash
bolaga o‘zini-o‘zi anglashning keyingi bosqichiga o‘tishga, ya’ni
o ‘z
harakatlaridan ajrata olishga yordam beradi.
Dastlab bola o‘zini faoliyat sub’ekti sifatida anglamaydi. “Doniyor
sakrayapti”, “Sevinch uxlamoqchi”, - ilk bolalik yoshidagi bolalar
o ‘zi haqida deb aytishadi.
Hayotning 3-yili o‘zini-o‘zi anglash rivojidagi muhim bosqicn
bo‘lib hisoblanadi. Chunki bu davrda bola awallari predmctga mahkam
biriktirib qo‘ygan harakatni asta-sekin undan ajrata boshlaydi. Bu
hodisa birdan, o‘z-o‘zidan ro‘yobga chiqmaydi. Uning amalga osliisliiga
sabab bolaning awalgi predmetli harakatini yangi sharoitlaraa
bajarishi va uni boshqa predmetlarga ko'chirishidir.
“Men o ‘ynayapman”, “Men kiyinayapman”, “Men ovqai
eyapman” degan gaplami hamda “o‘zim” degan so‘zni 3 yoshi.
bolaning nutqida tez-tez uchratishimiz mumkin. 0 ‘zini uchinchi snaxs
olmoshi bilan ifodalashdan “men” olmoshini ishlatishga o‘tisbi ilk
bolalik davrining eng muhim yutuqlaridan biridir. Ba’zi psixologlar,
(L.I.Bojovich), hatto, ilk bolalik davrining oxiriga Kelib paydo
Do'stlaringiz bilan baham: |
