Заки достонлари

белги», «ранг билдирувчи белги» аташ маъносида бирлашса-да, 
яшил «меъёрдан ортиқ», «адабий услубга хосланган», кўк 
«меъёрдан кам», «бадиий услубга хосланган», зок «меъёрдан 
ўрта», «достонлар тилига хосланган» ифода маъноларида бир-
биридан фарқ қилади. Бундан ташқари, кўк сўзи нинг қуйидаги 
маънолари мавжуд: 
а) «осмон» маъноси: Давлатли хон шундай кўкка қаради, // 
Олчи-чикка бўлиб энди айланиб (Алп.81). 
б) «етти қат осмоннинг бир қавати» маъноси: Осмонда 
арвоҳлар, кўкда малаклар, // Бир неча мазгил-жой сиздан сўрайман 
(Алп.90). Келтирилган мисрада кучли мифологизм мавжуддай 
кўринади. Чунки, тасаввуф илми ва ҳатто, ҳадисларда ҳам дунёнинг 
етти олами мавжудлиги ва уларнинг ҳар бирида ўзгача ҳаёт борлиги 
ҳақида фикр юритилади. Осмонимни энди булут босдими, // Кўкдан 
яшин кенг боғимга тушдими (Ойч.34). 
в) « қаттиқ зарб ёки бошқа сабаб таъсирида баданнинг 
кўкариши» маъноси: Баданида кўк бўлмаган ери қолмади (О.43). 
г) «ёмон одам» маъноси: қўрсин Алпомиш, кўнглим йўқ эди, // 
Яхшимасдир, қўрсин кўзи кўк эди (Алп.119). 
66
Қаранг: Тухлиев Б. «Қутадғу билик»да ранг рамзига доир // Ўзбек тили ва адабиёти, 2001.- № 3; Мустаев К.Т. 
Поэтика и числовых знаков-символов в узбекском и французком героическом эпосах: Автореф.дис…канд. 
фил.наук. -Самарқанд, 1994. -с.10-11.

---

29 
Шунингдек, мисоллардан аниқ кўриниб турибдики, кўк сўзи 
нинг омонимик хусусияти ҳам матнда юзага чиқади. 
Кўк, 
яшил сўзлари ёки яшил-кўк жуфт сўзи нинг 
«хафагарчилик», «ўлим», «мотам» маъносига қизил ранги қарши 
қўйилади 
ва 
унда