а) сўрашиш маъноси: Ҳорманг, яхши йигит, қаёқдан
бўласиз...(Рав.46). Яхши келдинг, тўрам, тоза келибсан // Хуш келибсан, ана манзил, ана жой (Рав.50). Йўл бўлсин, бекбачча, қайда
борасан? (Алп.102).
б) табрик ва хайрлашиш маъноси: Ассалому алайкум, аҳли
қубурлар! (Алп.90). Ассалому алайкум, чўлда чўпонлар! (Алп.95).
Хайр, ундай бўлса, - деб майдонга табла қила берди (Алп.162).
в) рағбатлантириш, миннатдорчилик, ташаккур маъноси: Баракалла, ҳуройимнинг ишига...(Рус.371). Айланай, сен бўлгин
боғимда гулим (Рав.23) Балли, сенинг соз қайирган қўлингдан (О.34).
қуллуқ деб тўнқайиб салом беради (Алп.384). Офарин - юз офарин, -
деб қалпоққа қараб бир сўз деди (Рав.25). Меҳрибоним келган экан,
минг шукур, // Мендан хабар олган экан, минг шукур (Рав. 88).
Императив ундов сўзлар Императив ундов сўзлар кишиларга нисбатан уларнинг
диққатини тортиш, огоҳлантириш ёки ундаш, хитоб қилиш, тўхтатиш
каби маъноларни ифодалаш учун хизмат қилади. Бундай ундов сўзлар
тингловчига (II шахс) қаратилганлиги билан кўпроқ буйруқ
феълларига ўхшаб кетади. Лекин улар турли хил лексик ва грамматик
хусусиятлари билан бир-биридан фарқ қиладилар, албатта.
Ундов сўзлар қуйидаги гуруҳларга бўлинади: 1)
одамларга қаратилган ундов сўзлар 2)
ҳайвон ва жониворларга қаратилган ундов сўзлар.
105
Одамларга қаратилган ундов сўзлар кишиларнинг диққатини
сўзловчига тортиш учун ҳай, ҳой, ҳей, эй каби, таъкид, буюриш учун
ма тес, бос, қани, тек, жим кабилар қўлланилади.
Бу гуруҳ ундов сўзлар қуйидаги маъноларни ифодалайди:
