Заки достонлари


Узунлик ўлчови учун ишлатиладиган нумератив сўзлар


Download 1.42 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/118
Sana21.04.2023
Hajmi1.42 Mb.
#1375985
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   118
Bog'liq
ХАЛҚ ОҒЗАКИ ДОСТОНЛАРИ ТИЛИНИНГ ЛИНГВОСТАТИСТИК ТАҲЛИЛИ

2. Узунлик ўлчови учун ишлатиладиган нумератив сўзлар: 
газ (А.i=4), қулоч (А.i=8), қарич (А.i=3; Р.i=2), қари (А.i=1; Р.i=2)
таноб (А.i=1; Р.i=1), тош, қадим (А.i=5) каби. Масалан: Бозор яқин, 
мана келдинг, ярим тош қолди-да,...(Рав.29). ...тўп-тўпхонасини 
судратиб, байроғини ярқиллатиб, ҳар ўн тошда бир лашкарни 
тўхтатиб, қинғир чол қошига етиб келдилар (Ой.44). Анча йўлга 
бориб тушди Кўкдўнон // қирқ минг қадим ўтиб кетди Бойчибор 
(Алп.149). Қирқ қулоч зиндонни қазиб бўлинглар // Катта-кичик 
баринг ўрнаб кўринглар (Алп.226). Олтмиш қари олачадан қалпоғи // 
Тўқсон қўйнинг терисидан телпаги (Алп.160). ...иягининг ўртасида 
битта туки бор экан, у ҳам бир қарич бўлиб ўсган, бу ёлғиз соқолга 
қимматбаҳо тошлардан тешиб осган (Рав.40). Тўрт минг газ кўтарил 
Мансурнинг дори //Отганда етмасин даллод арқони! (Рус.386). 
Чақирим - 1,06 километрга, тош - саккиз чақиримга, газ - 0,71 
метрга тенг узунлик ўлчовини ифодалайди. С.Низомиддинова 
ёзишича, «тош, чақирим сўзлари конкрет миқдор ифодаламайди, 
тош, чақирим сўзлари диалектларда ҳар хил миқдорни 
ифодалайди
86
». 
3. Тўдалаб, гуруҳлаб кўрсатувчи нумератив сўзлар: тўда 
(А.i=2;Р.i=3), гала (А.i=2), тўп (А.i=2;Р.i=3), даста (А.i=6;Р.i=4)
байдоқ (А.i=4)
Тўп - шахс ёки қуш-ҳайвонлар гуруҳини кўрсатади: Бир тўп 
карвон қўнғирот бетдан келади // Юк ташлашиб тоққа карвон қўнади 
(Алп.309). Равшанбек отини ҳайдаб йўртиб, дўнгнинг устига чиқиб 
қараса, бир тўп бари ўзидан ёш, хушрўй йигит, барининг қўлида бир 
лаганча тилласи бор (Рав.27). 

Download 1.42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling