Zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish: muammo va yechimlar

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
JIZZAX VILOYATI XALQ TA’LIMI XODIMLARINI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH HUDUDIY MARKAZI

“TA’LIM MUASSASALARIDA IJTIMOIY FANLARNI O‘QITISHDA ZAMONAVIY PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH:

MUAMMO VA YECHIMLAR”

mavzusidagi Respublika ilmiy-amaliy
onlayn konferensiyasi materiallari

Jizzax-2020

BOSHLANG’ICH SINF ONA TILI FANNI O‘QITISHDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
B.Qodirov, Jizzax VXTXQTMOHM o’qituvchi,

G.To’rayeva, Jizzax shahar 1-maktab o’qituvchi
O’zbekiston Respublikasi XTVning “2006-2007 o’quv yilini “Axborot kommunikasiya texnologiyalaridan foydalanishda pedagog kadrlar salohiyatini oshirish o’quv yili” deb nomlash to’g’risida”gi 6/5-XB-sonli Buyrug’i 3 – avgust 2006 yilda qabul qilingan. Ushbu Buyruqning maqsadi axborot kommunikasiya texnologiyalarining ta’lim tizimiga tadbiq qilinishini jadallashtirish va barcha pedagog kadrlarning kompyuter savodxonligini ta’minlashdan iborat. Kompyuter bu insoniyatning eng ajoyib kashfiyotlaridan biridir. Hozirgi kunda kompyuter hayotimizning barcha sohalariga shiddat bilan kirib bormoqda. Agar boshida personal kompyuter asosan ma’lumotlarni saqlash va ularni qayta ishlash uchun foydalangan bo’lsa, hozirgi kunda esa kompyuterlar audio, video va chizmachilikda ma’lumotlar bilan ishlash uchun keng foydalanadi. Kelajakni uningsiz tassavur qilish mumkin emas.

Kompyuter - bu turli hajmdagi, har xil ko’rinishdagi axborotlarni tezlik bilan ishlab berishni ta’minlovchi universal avtomatik qurilmadir.

Kompyuter inson hayot faoliyatining turli sohalarida ma’lumotlarni tezlik bilan kiritish, ko’rib chiqish, qayta ishlash, saqlab qo’yish va chiqarish uchun mo’ljallangan qurilma. Kompyuter qurilmalar 2 qisimdan iborat:

asosiy qurilmalar;

qo’shimcha qurilmalar.

Asosiy qurilmalar – kompyuterning ishlashini ta’minlovchi qurilmalar bo’lib, bo’larga monitor, klaviatura, sichqoncha va tizimlar bloki kiradi.

Qo’shimcha qurilmalar – kompyuterning ishlash samaradorligini oshirish uchun mo’ljallanagan qurilmalar bo’lib, bularga printer, skaner, aktiv kalonkalar, modem, plotter va boshqalar kiradi

Kompyuter qurilmalar 2 qisimdan iborat:

asosiy qurilmalar;

qo’shimcha qurilmalar.

Asosiy qurilmalar – kompyuterning ishlashini ta’minlovchi qurilmalar bo’lib, bo’larga monitor, klaviatura, sichqoncha va tizimlar bloki kiradi.

Qo’shimcha qurilmalar – kompyuterning ishlash samaradorligini oshirish uchun mo’ljallanagan qurilmalar bo’lib, bularga printer, skaner, aktiv kalonkalar, modem, plotter va boshqalar kiradi Monitor – grafikli va matnli ma’lumotlarni ekranga chiqarish uchun mo’ljallangan qurilma.

Monitor kompyuterning ish jarayonida vujudga keladigan axborotlarni ekranda yoritib berishga xizmat qiladigan qurilma. Monitor grafik yoki matn holatida ishlashi mumkin. Matn holatida belgi o’rinlari deyiluvchi alohida qismlarga, grafik holatida esa piksel nomli nuqtalarga bo’linadi. Monitordagi piksellarning umumiy miqdori hamda ranglar soni monitorning imkon darajasini belgilaydi. Hozirda monitorlarning HGC, CGA ega, VGA va SVGA turlari keng tarqalgan. Klaviatura – kompyuterga ma’lumotlarni kiritish va qayta ishlash uchun mo’ljallanagan qurilma.

Klaviatura (ingl. keyboard) Kompyuterga turli shakldagi axborot kiritish yo’llaridan biri klaviaturada joylashgan tugma (klavish)lar ko’magida amalga oshiriladi. Aniq bir tugma yoki tugmalar birikmasining bosilishi aynan mos ikkilik kodining kiritilishiga olib keladi. Bunga sabab shriftlovchi nomli mikrosxema ma’lum tugma bosilishida hosil bo’luvchi signalni ikkilik kodiga aylantirib beradi. Standart klaviaturalarda 101 yoki 109 ta klavish bo’ladi. Oldingi turlarida 86 ta bo’lgan. Vazifasiga ko’ra klaviaturadagi klavishlar 6 guruhga bo’linadi. Ular 1) funksional 2)alifbo-raqamli 3) yo’nalishli 4) raqamlar paneli 5) maxsuslashtirilgan 6) modifikatorlarkiritilishiga olib keladi. Bunga sabab shriftlovchi nomli mikrosxema ma’lum tugma bosilishida hosil bo’luvchi signalni ikkilik kodiga aylantirib beradi. Standart klaviaturalarda 101 yoki 109 ta klavish bo’ladi. Oldingi turlarida 86 ta bo’lgan. Vazifasiga ko’ra klaviaturadagi klavishlar 6 guruhga bo’linadi. Ular 1) funksional 2) alifbo-raqamli 3) yo’nalishli 4) raqamlar paneli 5) maxsuslashtirilgan modifikatorlar Sichqoncha – kampyuterga ma’lumotlarni kiritishni va buyruqlarni berishni yingillashtiruvchi qurilma. Sichqoncha (ingl. mouse – sichqon) ma’lumot kiritish qurilmasi bo’lib, biror tekislik bo’ylab yurg’izilganda ostidagi lazer nuri harakat haqidagi ma’lumotni kompyuterga uzatadi va ekrandagi kursor mos yo’nalishlarda harakatlanadi. Sichqonchaning tugmalari yordamida kompyuterga biror buyruq berish mumkin. Birinchi sichqonchali kompyuter Ї Xerox 8010 Star Information System mini-kompyuteri 1981-yilda ishlab chiqarilgan. Hozirda ta’lim muassasalalari zamonaviy kompyuter, axborot kommunikatsiya texnologiyalari asosida jihozlanmoqda. Bu pedagoglarni o‘z mehnat faoliyatlariga yangicha yondashuvlarini talab etadi. Zamonaviy texnologiyalarning joriy etilishi pedagogni o‘quv jarayonida ta’lim vositalari asosida faoliyat doirasining cheklanishiga emas, balki uning vazifalari va rolining o‘zgarishiga, pedagogik faoliyatning mukammalllashuviga olib keladi. Endi pedagog:

0. 
   o‘quv kurslari dizayneri-yaratuvchisi;
   

0. 
   o‘qitish metodlari bo‘yicha maslahatchi;
   

0. 
   kompyuter-o‘quv kurslarini interaktiv taqdim etish bo‘yicha mutaxassis;
   

0. 
   ta’lim natijalarini nazorat qilish usullari bo‘yicha mutaxassis bo‘lishi talab
   

etiladi.

O‘quv kursini yaratishda quyidagilar hisobga olinishi lozim:

0. 
   kurslarning maqsadi;
   

0. 
   maqsadga erishish yo‘llari;
   

0. 
   o‘quv materiallarini taqdim etish usullari;
   

0. 
   o‘qitish metodlari;
   

0. 
   o‘quv topshiriqlarining turlari;
   

0. 
   muhokama uchun savollar;
   

0. 
   munozara va bahslarni tashkil etish yo‘llari;
   

0. 
   o‘zaro muloqot
   

Pedagoglar kompyuter texnologiyalaridan foydalanish ko‘nikmasiga ega bo‘lish bilan birga quyidagilarni amaliyotda qo‘llay olishi lozim