Œзбекиcтон Республикаси Олий ва ¢рта махсус

I BOB. KASB-XUNARKOLLEJLARNING STEREOMETRIYA 
MASALALARINI YECHISHDA O`QUVCHILARNING FAZOVIY 
TASAVVURLARINI RIVOJLANTIRISHNING 
NAZARIY ASOSLARI
1.1-§. O’quvchilarning geometrik tasavvurlarini rivojlantirishning 
ilmiy metodik adabiyotlarda yoritilishi 
Ma’lumki, inson shaxsi sifatlarining o’zgarishi, shakllanishi, rivojlanishi 
bevosita o’qitish va o’rgatish jarayonining samaradorligi bilan bog’liq. Har bir 
metodik yangilik ham inson shaxsi sifatlarini rivojlantiradi. Adabiyotlarning tahlili 
asosida shaxsning psixologik sifatlarini quyida sxema ko’rinishida keltiramiz. 
1-rasm
Sxemadan ko’rinib turibdiki (1-rasm), tasavvurgacha sakkizta sifat 
ko’rsatkichi rivojlangan bo’lishi va ular tasavvurning rivojlanishiga qo’yilishi 
kerakligi ushbu sxemadan ham ko’rinib turibdi. Tasavvur shaxsning psixologik 
sifati bo’lganligi sababli uni o’z navbatida quyidagicha tasvirlash mumkin. 
1.F
aoli
ya
ti
2. K
o
´nikma
si
3. 
mala
ka
si
4.
E’
ti
bori
5. 
S
ez
gisi
6. 
Qa
bul qi
li
shi
7. 
Esda
sa
qlash
8. 
Ta
fa
kuri
9. 
Ta
sa
vuri
10. 
Emot
siyasi
11. 
Ir
oda
si
12. 
Qobili
ya
ti
 
Shaxsning psixologik sifatlari 

---

14 
2-rasm 
Tadqiqotning ko’rsatishicha, tasavvurning sinflarga ajratilib qaralishi uning 
rivojlanishini kuzatishda muhim ahamiyatga ega bo’ladi. 
Matematik ob’ektlarni, formulalarni, qonuniyatlarni o’quvchilar tomonidan 
tasavvuriga keltirish o’ziga xos tahlim ketma-ket bajarilishi zarur bo’lgan 
jarayonlarni yuzaga keltiradiki bu jarayonlar o’z navbatida amallar bajarish orqali 
yuzaga keladi. 
O’quvchilar matematik ob’ektlar, geometrik figuralar, diagrammalar, faktlar, 
qonuniyatlar va formulalarni tasavvuriga keltirishdan avval ular to’g’risida 
tafakkur qiladilar, shu bilan birga o’xshash manbalarga tayangan holda 
fantaziyaga erishadilar. Buning uchun ular Ma’lum geometrik ob’ektlarni ko’rish, 
sezish, esga olish, tafakkur qilish kabi ketma-ketlikni bajargan holdagina u yoki 
bu geometrik ob’ektni tasavvuriga keltirilishi ancha yengil kechadi. SHuning 
uchun ham psixologik jihatidan bu jarayonni o’ziga xosligi muhim, uni sxemada 
keltiramiz.