‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni
Yo ‘qotilgan y o k i y o ‘qolib ketish arafasidagi turlar
Download 6.31 Mb. Pdf ko'rish
|
ek 517 7 tayi-3-0002
- Bu sahifa navigatsiya:
- Yo ‘qolib borayotgan turlar. Bular
- K am ayib borayotgan turlar.
Yo ‘qotilgan y o k i y o ‘qolib ketish arafasidagi turlar
. Bu toifaga bir necha yillar davomida tab iat qo'ynida uchramaydigan, biroq y ig‘ib olish qiyin b o 'lg a n a y r im joylardagina yoki m ad a n iy sh aro itd a saqlanib qolish ehtimoliga ega bo'lgan o'simlik turlari kiradi. Yo ‘qolib borayotgan turlar. Bular, j>o‘qolib ketish xavfi ostida tu rg an , saqlanib qolish uchun maxsus muhofaza talab etadigan turlardir. N o y o b turlarga m a i u m k ichik m a y d o n la r d a o ‘ziga xos s h a r o i t l a r d a s aqlanib q o lg a n , tez y o 'q o l i b ketishi m u m k in b o ‘lgan va jiddiy nazoratni talab etuvchi turlar raansub. K am ayib borayotgan turlar. Bular m a ’lum vaqt ichida soni va ta rq a lg a n maydonlari tabiiy sabablarga k o ‘ra yoki insonlar t a ’siri ostida qisqarib ketayotgan turlardir. Ayni vaqtda bunday o ‘sim liklar h ar tom onlama n a z o ra t qilib turishni talab etadi. H o z i r g i k u n g a kelib b ir q a t o r m a m l a k a t l a r d a a lo h id a o ‘z la rin in g «Qizil kitob»lari c h o p etilgan. R espublikam izda o'sim liklarga bag ‘ishlangan «Qizil kitob» 1984-yilda nashr etildi. U n d a m a m l a k a t i m i z d a g i 4 0 0 d a n z iy o d m u h o f a z a t a l a b o ‘sim lik la rd a n 163 turi q ay d etilgan. Ju m lad an , o m o n q o ra , yovvoyi uzum, yetmak, zira, sumbul, hisor bodorai, to g ‘ piyozi, lola, s u g ‘u r o ‘ti, yovvoyi n o k , anjir va boshqalar kiritilgan. Respublikamizda kamayib borayotgan, noyob, endemik va relikt o'sim liklarni m uhofazalashda b u kitobning ahamiyati kattadir. 8 . 0 ‘simliklarni m uhofazalashga doir qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlami ishlab chiqish hamda ularni amaliyotga joriy etish bilan bog'liq tadbirlar. 0 ‘z vaqtida, asosli ravishda qabul qilingan q o n u n la r yoki ularga tenglashtirilgan turli m e ’yoriy h u j j a t l a r n i h a y o tg a izchillik bilan jo riy etish o 'sim lik la r n i m u h o f a z a l a s h d a m u h i m a h a m i y a t g a ega t a d b i r l a r d a n h i s o b l a n a d i . S h u n in g u c h u n d u n y o n i n g q a r iy b b a r c h a m a m lak atlarid a o'simliklarni himoyalashga qaratilgan maxsus q o n u n l a r m av ju d . J u m l a d a n , r e s p u b lik a m iz d a 1983-yilda « N o y o b va yo'qolib ketish xavfi ostida turgan yovvoyi o ‘simlik turlarini ijozatsiz yig‘uvchilarga nisbatan m a ’muriy javobgarlik haq id a» farmon, 1999-yilda esa « 0 ‘rmon t o ‘g ‘risida»gi qonun q a b u l qilingan. U larda o ‘n n o n zo rla rn i va o ‘simliklarni turli salbiy a n t r o p o g e n t a ’s i r l a r d a n m u h o f a z a la s h n i n g h u q u q i y asoslari o ‘z aksini topgan. 9.Nabototni asrab-avaylashga o ‘rgatuvchi t a ’lim va tarbiyani shakllantirishga qaratilgan tadbirlar ekologik savodxonlikning ta rk ib iy qismi b o 'lib , a t r o f - m u h i t , j u m la d a n , o ‘sim lik la rn i muhofazalashda yetakchi o 'r in l a r d a n birini egallaydi. 0 ‘simliklarni m u h o f a z a la s h ta d b ir-c h o ra la ri h a q i d a fikr y u r i t i la r ek a n shunga a l o h i d a e ’t i b o r z a r u r k i , y u q o r i d a g i ta d b irla r n i bir-biriga b o g ‘liq b o ‘lm ag an , xususiy t a d b i r l a r yig'indisi deb emas, balki bir-birini to'ldiruvchi yaxlit tad b irlar tizimi deb tushunish lozim . U la r n i s h a r o it d a n k e lib ch iq ib kompleks tarzda q o ila n ilg a n d a g in a ko'zlangan m a q s a d g a t o ‘liq erishish mumkin. Download 6.31 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling