‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

etilm aganligi, xom ash yolarn i saqlash qoidalariga yetarli amal 
qilinm asligi natijasida hosil b o ‘ladi. Ikkinchi guruhga «tashkil 
etilgan tashlam a»lar m ansub. Bunday tashlam alar m axsus tutun 
m o ‘rilari, dudbu ron lar, ventilyatsiya tizim lari kabilarni tashkil 
etish orqali kam aytiriladi. Ayniqsa, kim yo, m etallurgiya, neftni 
qayta ishlash sa n o a ti va qurilish materiallari ishlab chiqarish 
korxonalarining tashlam alari juda xavfli. T oksik m oddalar inson 
organizm iga h a v o orqali kirib, shu ondayoq qonga so ‘riladi. 
U la r n in g x a v f lilik d a r a ja si o s h q o z o n -ic h a k tra k ti o rq a li 
bo'ladigan ta ’sirdan bir necha marta kuchli b o ‘Iadi.
Qora va rangli m etallurgiya korxonalari chang, oltingugurt 
gazi, uglerod va a z o t oksidlarini havoga chiqaradi. A lyum iniy 
sanoati esa atm osfera havosini ftor bilan ifloslantiruvchi manba 
hisoblanadi.
Amerika olim lari m a ’lumotlariga k o ‘ra, sem ent zavodlarida 
bir ton n a sem en t m a h su lo tin i ishlab c h iq a r ish m o b a y n id a  
taxm inan 100 k g sem en t changi havoga ch iq arilad i. Sement 
zavodlari jo y la sh g a n hududlar havosining ifloslanishi korxona 
atrofid agi 1000 m e trg a ch a b o ‘lgan m in ta q a n in g tuproq va 
o'sim liklar q o p la m in in g kuchli darajada ishdan chiqishiga olib 
keladi. Sement ch an glari tuproq ustida yig'ilib , uning ichigacha 
kirib boradi va tu p ro q yuzasida o'ziga x o s texn ogen qatlam  
shakllanadi.
Issiqlik elektr stansiyalaridan olinadigan elektr quvvati asosan 
ko'm ir, m azut, g a z k a b i y o n ilg ‘ilar y o n ish in in g hosilasidir. 
M asalan, bir k vt/soat elektr quvvati olish uchun 2 9 0 -3 5 0 gramm 
k o ‘mir kerak b o'lad i. Tabiiyki, toshko'mirning yonishi natijasida