‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi
|
61aef8397723d3.50813536
- Bu sahifa navigatsiya:
- «Xalqlar boyligi»
|
Uslubiy jihatdan bu fan iqtisodiy tahlilning ilg‘or metodlari
yig'indisidan iborat bo‘lib, tarixiy induksiya, mantiqiy abstraksiya va boshqa usullardan keng foydalanadi. «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fani «Iqtisodiy nazariya» fani bilan chambarchas bog‘liq, lekin undan katta farq qiladi. «Iqtisodiy nazariya» fanida eng muhim iqtisodiy kategoriyalaming so‘nggi davr uchun tahlili beriladi, ammo bu nazariyalar har doim ham turg'un bo'lmaydi va vaqt davomida, ayniqsa, keskin o‘zgarishlar davrida evolutsiyada bo‘ladi. «Iqtisodiy ta’limotlar tarixi» fanida ayrim olimlar, davlat arboblari tomonidan ilgari surilgan g‘oya, qarash, nazariya, qonun, ta’Iimot, konsepsiyalar insoniyat taraqqiyotining turli bosqichlaridagi ijtimoiy qatlamlar, sinflar va boshqa guruhlaming manfaatlari nuqtai nazaridan tarixiy rivojlanishi tadqiq etiladi. Iqtisodiy tafakkur tarixi fanining amaliy xo‘jalik obyekti bilan chambarchas bog‘liqligmi namoyon etadi. «Eskiigan nazariyalami ular faqat inkor etilganligi sababli prinsi pda ilmiy emas deyish mumkin emas», - deb yozadi taniqli iqtisodchi T.Kun. Chunki keyingi, nisbatan yangi qarashlar awalgilar asosida, ulami qabul qilish, rivojlantirish yoki inkor etish natijasida paydo bo‘lgan. Ba’zi mutaxassislar faqat yangi nazariyalamigina o‘rganishni taklif etishadi, ammo bu so‘nggi nazariya awalgi ko‘p yillik ilmiy, amaliy tadqiqotlaming yakuniy qisqacha xulosalari sifatida namoyon bo'ladi yoki bugun biz «yangi» degan fikr ma’lum vaqtdan keyin o‘zgarishi mumkin. Bu fan boshqa iqtisodiy va tarixiy, ayniqsa, iqtisodiyot nazariyasi fani bilan bevosita bog‘liq. Iqtisodiy ta’limotlar tarixi ancha keng davmi qamrab olgan va mustaqil xarakterga ega. Bu fanni o'iganish orqali xalq xo'jaligi tarixi, iqtisodiy tarix va iqtisodiy konsepsiyalar hamda aniq iqtisodiy predmetlami o‘zlashtirish osonlashadi, u yoki bu iqtisodiy o‘zgarishning shart-sharoitlari va oqibatlarini tahlil etishga katta ko‘mak beradi. Masalan, bizga bugun yangidek tuyulgan bozor iqtisodiyoti to‘g‘- risidagi fikrlar Adam Smit tomonidan 1776-yili chop etilgan «Xalqlar boyligi» asarida asosan to‘la tahlil etib berilgan. Ba’zi iqtisodiy g‘oyalar esa qadimdan ma’lum. Ulami o'rganish va eng muhimi, hayotga tatbiq etish yaxshi samara beradi. Bu fanni chuqurroq o'rganish tufayli bir qancha yechimini kutayot- gan nazariy masalalarga oydinlik kiritish imkoni tug‘iladi. Masalan, bozor munosabatlarining ibtidosi hanuzgacha aniq yechimga ega emas. Ayrim olimlar bu jarayonni xususiy mulk, sinfiy jamiyat yuzaga kelishi bilan bog‘lasalar, ayrimlari (R.Xeylbroner, L.Turou) uni kapitalizm bilan, aniqrog‘i, «ishlab chiqarish omillari» paydo bo'lishi bilan izohlaydilar (mehnat, yer va kapital tovarga aylangach, bozor tizimi yuzaga kelgan ekan). Keyingi filer bo'yicha bozoming ibtidosi XVIII asrda Angliyada boshlandi. 0 ‘z davrida ilg‘or Sharqning ortda qolishi, G‘aibning ilgarilab ketishi sabablari, kelajak to‘g‘risidagi prognozlar ham muammo bo‘lib turibdi. Darslikda shu masalalami hal etishga oid fikr-mulohazalar beriladi. Download Do'stlaringiz bilan baham: 
|