Ózbekistan respublikasi joqarí bilimlendiriw, PÁn hám innovaciyalar ministrligi

2. 2 Oqıwshılardı bayan jazıwǵa úyretiw texnologiyası boyınsha usınıslar
Orınlanǵan islerdiń nátiyjesi jas oqıwshılardıń dóretiwshilik qıyalların rawajlandırıw usılı retinde bayan jazıw boyınsha hár qıylı usınıslar bolıwı múmkin.
Qızıqlı usıl " Bayan temasın ashıwda balalardı ózgeriwshenlikke úyretiw" dep ataladı. Stilistik ádebiyatlardı úyreniw oqıwshılarǵa bul uqıptı úyretiwde stilistik jantasıwlardı anıqlaw imkaniyatın beredi.
1. Studentlerdi bayan teması hám tema variantları menen tanıstırıw.
I klassta oqıwshılardı dóretiwshilik jumıstıń jańa túrleri retinde jazıwǵa arnalǵan sabaqta balalarǵa " Jazıw... mi? " Degen sorawǵa juwap beriw usınıs etiledi.[15, 28-bet]
Bul máseleni talqılaw processinde balalardıń juwapları tıńlanadı hám juwmaq shiǵarıladı : Dúziw - bul siziń pikirińiz hám sezim-sezimlerińiz kórsetilgen tekstti jaratıw bolıp tabıladı. Tartıs studentlerdi oqıw hám ámeliy wazıypanı qáliplestiriwge alıp keledi: men bayan jazıwdı úyreny atırman. Bul sabaqta oqıwshılarǵa doskaǵa jazılǵan “Birinshi báhár gulleri” teması usınıs etiledi. Sabaq ushın studentler birinshi báhár gulinıń suwreti túsirilgen otkritkani alıp keliwedi, tartılǵan material haqıyqıy materialda monotonlikdan qochadi. Sorawǵa juwap : " Bul tema haqqında ne deyiw múmkin? " - mektep oqıwshıları ádetde gúlge at berediler jáne onıń kórinisin suwretlaydilar. Oqıtıwshı bul tema boyınsha bir neshe variantlardı usınıs etedi: " Meniń ardaqlı báhár gulim", " Báhár gulinıń gúrrińi", " Báhár gulinıń erteki". Bul sabaqta birinshi tema saylanadı - Meniń ardaqlı báhár gulim. Saylanǵan temanı talqılaw etip, studentler ózleriniń shamaların ańlatadılar, olar gilt sózler formasında doskaǵa jazılıwı múmkin hám ayriqsha joba noqatları bolıp xızmet etedi: kórinis (poya, japıraq, urıq ), jasaydı, payda boladı. Ásirese, sabaqta gúl haqqında jazıw wazıypası talqılaw etiledi: birinshi báhár guliga tańlanıw sezimin ańlatıw. Dúzilgen wazıypa sózlik tańlaw ushın tiykar bolıp xizmet etiwi múmkin. Uyge wazıypa báhár guli haqqında ertek jazıw. Oqıwshılar tapsırmanı atqara alıwları ushın sóylewiy jaǵdaynı sheshiw soraladı, bul sóylew iskerliginde motiv jaratıpǵana qalmay, bálki ertek mazmunın tańlawǵa, oqıwshı tájiriybesin jańalawǵa járdem beredi.janr qásiyetlerin parıqlawda. oqıwshılar óz shamaların ańlatadılar, olar doskaǵa gilt sózler formasında jazıladı hám ayriqsha joba noqatları bolıp xızmet etedi: kórinis (poya, japıraq, urıq ), jasaydı, payda boladı. Ásirese, sabaqta gúl haqqında jazıw wazıypası talqılaw etiledi: birinshi báhár guliga tańlanıw sezimin ańlatıw. Dúzilgen wazıypa sózlik tańlaw ushın tiykar bolıp xizmet etiwi múmkin. Uyge wazıypa báhár guli haqqında ertek jazıw. Oqıwshılar tapsırmanı atqara alıwları ushın sóylewiy jaǵdaynı sheshiw soraladı, bul sóylew iskerliginde motiv jaratıpǵana qalmay, bálki ertek mazmunın tańlawǵa, oqıwshı tájiriybesin jańalawǵa járdem beredi.janr qásiyetlerin parıqlawda. oqıwshılar óz shamaların ańlatadılar, olar doskaǵa gilt sózler formasında jazıladı hám ayriqsha joba noqatları bolıp xızmet etedi: kórinis (poya, japıraq, urıq ), jasaydı, payda boladı. Ásirese, sabaqta gúl haqqında jazıw wazıypası talqılaw etiledi: birinshi báhár guliga tańlanıw sezimin ańlatıw. Dúzilgen wazıypa sózlik tańlaw ushın tiykar bolıp xizmet etiwi múmkin. Uyge wazıypa báhár guli haqqında ertek jazıw. Oqıwshılar tapsırmanı atqara alıwları ushın sóylewiy jaǵdaynı sheshiw soraladı, bul sóylew iskerliginde motiv jaratıpǵana qalmay, bálki ertek mazmunın tańlawǵa, oqıwshı tájiriybesin jańalawǵa járdem beredi.janr qásiyetlerin parıqlawda. Ásirese, sabaqta gúl haqqında jazıw wazıypası talqılaw etiledi: birinshi báhár guliga tańlanıw sezimin ańlatıw. Dúzilgen wazıypa sózlik tańlaw ushın tiykar bolıp xizmet etiwi múmkin. Uyge wazıypa báhár guli haqqında ertek jazıw. Oqıwshılar tapsırmanı atqara alıwları ushın sóylewiy jaǵdaynı sheshiw soraladı, bul sóylew iskerliginde motiv jaratıpǵana qalmay, bálki ertek mazmunın tańlawǵa, oqıwshı tájiriybesin jańalawǵa járdem beredi.janr qásiyetlerin parıqlawda. Ásirese, sabaqta gúl haqqında jazıw wazıypası talqılaw etiledi: birinshi báhár guliga tańlanıw sezimin ańlatıw. Dúzilgen wazıypa sózlik tańlaw ushın tiykar bolıp xizmet etiwi múmkin. Uyge wazıypa báhár guli haqqında ertek jazıw. Oqıwshılar tapsırmanı atqara alıwları ushın sóylewiy jaǵdaynı sheshiw soraladı, bul sóylew iskerliginde motiv jaratıpǵana qalmay, bálki ertek mazmunın tańlawǵa, oqıwshı tájiriybesin jańalawǵa járdem beredi.janr qásiyetlerin parıqlawda.
Jumıs bólegi" Ertek jazıw"
- Oyda sawlelendiriw etiń -a, siziń ardaqlı gulińiz ertektegi ormanda jasaydı hám ol menen ǵayrıoddiy ushırasıwlar hám hádiyseler júz boladı.
Biraq gúl haqqında gúrrińńizdi jazıwdan aldın, tómendegi sorawlarǵa juwap beriwge háreket etiń :
1. Sizdń gulińiz qanday xarakterge iye?
2. Gúl kim menen ushrasadı? Onıń dosı (dushpanı) ne boladı?
3. Olar menen qanday waqıya júz beredi?
4. Siziń qaharmanlarıńız qanday ózgeredi?
5 Siziń ertekińiz neni uyretedi?
Endi jaratıń, jazıń. Ózińizdiń munasábetlarińiz hám sezim-sezimlerińiz haqqında unutpań!
Keyińi sabaqǵa tayarlanıw ushın mektep oqıwshılarına starliń haqqında maǵlıwmat toplaw usınıs etiledi: sırtqı kórinisi, turpayı, jasaw jayınıń xarakteristikası, násillerge ǵamxorlıq [14, p. otız]. Saylanǵan material bayannıń jańa temasınıń mazmunı bolıp xızmet etedi. Sabaqta oqıtıwshı oqıwshılardı basqa janzattıń (juldızsha ) ornın iyelewge jáne onıń atınan gúrriń dúziwge usınıs etedi.
Sabaq fragmenti.
- Siz qıs boyı óz ana jurtıńızde bolmaǵansız. Siz qayttıńız. Hesh qaerga uchmaydigan shımshıq qońsılaslarińizga ne deysiz?
Talqılaw ushın tiykarǵı tema jáne onı jarıyalaw variantları usınıs etiledi:
Temanı jáne onıń ózgerislerin talqılaw etkende, doskada gúrriń sızıǵın jaratıw ushın tiykar bolatuǵın gilt sózler payda boladı. Keleshekte studentler temanıń óz versiyasın tańlaydilar, dúzilgen kommunikativ wazıypaǵa itibar qaratǵan da sózlik dúzediler. Uyge wazıypa retinde studentlerge juldızsha haqqında gúrriń jazıw usınıs etiledi. Bul jumıs sizge oqıwshılardı sóylew jaǵdayınıń jańa sharayatlarına qoyıw imkaniyatın beredi, bul olar tárepinen óz qıyalları hám oqıwshılar tájiriybesine tiykarlanǵan da erkin bayanat jaratıwdı óz ishine aladı.
Studentler jazıwdan birpara mısallar.
Úy menen ushırasıw.
Báhár keldi, kewilli juldızsha uyge qayttı. Ol bunnan júdá kewilli edi. Dosları ol menen birge quwanıwdı. Olar eski terekke o'tirib, ıssı mámleketlerde qanday jasawları hám úyde qanshellilik jaqsı ekenligi haqqında biyik dawısta soylesdiler. Ǵarrı terek de dosları kelgeninen kewilli boldı. Bul biygana yurtdan kóre óz úyinde jaqsılaw ekenligi menen uyqas edi.
Gúrrińi.
Áyyemgi terekte jasawshı juldızsha júdá kewilli hám mehriban edi, sol sebepli onıń kóplegen dosları bar edi. Bir ret ol tómeńi shoxga o'tirib, kewilli qosıq ayttı hám Murka pıshıqı qanday etip oǵan jaqınlasqanın kórmedi. Ol juldızchaga yugurganida, kútpegende bir suruv qus ushıp kirip, pıshıqtı haydab jiberiwdi. Sonday etip, doslar sebepli juldızsha tiri qaldı.
3-klassta siz jeke tájiriybege tiykarlanǵan bayan usınıwıńız múmkin.
Bul tema haqqında ne deyiw múmkin? (Bayramlar haqqında ; qızıqlı waqıya haqqında ; tanısıw haqqında ; zammarrıqlardı qanday terganliklari haqqında ; dáryaǵa barıw haqqında hám taǵı basqa.) Bul máseleni balalar menen talqılaw etkende, siz olardı tema shegaraların túsiniwge aparıwıńız kerek. Siz jazda júz bergen barlıq waqıyalar haqqında sóylemesligińiz kerek, tek birewi haqqında. Bul tema bası daǵı this sózi menen kórsetilgen. Doskada jazıw bar:
-Jazǵı ilaj haqqında ne maqsette sóylesiwchisiz? (Óz sezim-sezimlerińizdi hám tájiriybelerińizdi ańlatpa etiń, quwanısh menen bóliw kóriń.)
2. Studentlerdi bir temanı ashıwda xabar jiberiwshiler variantları menen tanıstırıw.
Gapni jaratıw processinde jazıwshı (bayanatshı ) yamasa xabardı jiberiwshi (shaqırıq etiwshi) bólek orın iyeleydi, sebebi ol kommunikativ wazıypanı etip, óziniń aktual, leksik hám grammatik materialın tańlaydı.jaratılıp atırǵan tekst túri, onıń stilistik rańlanishi. Xabar jiberiwshisi óz pozitsiyasini, munasábetin, sezim-sezimlerin hám tájiriybelerin ańlatiwshı avtorǵa aylanadı. Oqıwshılar shıǵarmalardı oqıw processinde tildiń obrazlı sisteması, suwretleytuǵın quralları boyınsha arnawlı isleńen bayan arqalı avtordı “kóriwga” háreket etediler. Oqıwshılar ózleriniń bayanatların jaratıw arqalı avtordıń pozitsiyasini iyeleydiler, ol tekǵana júz bolıp atırǵan waqıyalardı sáwlelendiredi, bálki óz munasábetin, óziniń " men" ini de ańlatadı. Bir hám birdey hádiyse, hádiyse, háreket awızsha baylanıs qatnasıwshıları tárepinen túrlishe aqıl etiliwi hám suwretleniwi múmkin.
II klassta mektep oqıwshıların baqlawlar tiykarında bayange tayarlaw (baqlaw ob'ekti - qayıń teregi, onıń bezewindegi ózgeris), biz olarǵa úy wazıypası retinde sózde kóriwleri ushın kórkem ádebiyatqa baylanıslı tekstlerden úzindilerdi baqlawdı usınıs etemiz. Bul obrazdı jaratqan jazıwshınıń tekǵana obrazı, bálki sezimi, keyipi de [15, b. 9].
Jumıs bólegi.
-Oqiń.
Orman
Orman kiyimin ózgertiredi.
Ol jasıl reńni alıp tasladı - ol jańasın o'lchaydi:
Topǵa barıw!
Gúzek bizge jaqtı hám jım-jırt keldi... Ol qáyindi altın lipasqa qoydı. hám qáyin kewilli boldı jáne bul kóylektiń qanshellilik qısqa ómir kóriwin, bargdan keyin japıraq bólekleniwin payqamadi hám oxir-aqıbet onıń altın ǵalıında jalańash qolguncha. Kuzdan ıshqı ketken bolıp, ol baxıtlı edi hám álpayımlıq menen balshıq jerde porladi... (I. Buǵanın)
Siz oqıǵan úzindilerde qanday keyip berilgen?
Bul qatarlardı oqıtıp atırǵanda qanday sezim-sezimlerdi basdan keshiresiz?
Tekstlerden avtordıń keyipin hám sezim-sezimlerińizdi tastıyıqlaytuǵın sózlerdi jazıń.
Túsindiriw sózliginen dress, sherimed sózleriniń anıqlamasın tabıń.
Sabaq aldından oqıtıwshı tereklerdiń gúzgı bezewlerindegi ózgerislerdi baqlawdı shólkemlestiriw ushın park yamasa ormanǵa ekskursiya ótkeredi. Ekskursiya dawamında balalar kórgen zatlarınan qanday sezim-sezimlerdi basdan keshirimleri, tereklerdiń ayriqsıǵı, gúzgı ormandıń sehri, terek (qáyin) kuzda qanday sezim-sezimlerdi basdan keshiriwi múmkinligi málim boladı. Baqlaw nátiyjeleri (tekǵana tábiyaat daǵı ózgerisler, bálki eń áhmiyetlisi - kuzatilayotgan ózgerislerdi sensorlı aqıl etiwdi bildiriwshi tildiń vizual quralları ) ekskursiya dawamında dóretiwshilik dápterlerge jazıp alınadı. Oqıw sabaqlarında balalar baqlaw temasına uyqas qosıqlardı oqıydılar, tábiyaat súwretlerin jaratatuǵın, avtorlardıń sezim-sezimleri hám keyiplerin ańlatiwshı vizual qurallardı jazadılar. Bunday jumıs oqıwshılarǵa ózleriniń sóylew tájiriybesin toplaw hám sóz arqasında suwret, mánis hám sezim-sezimlerdi " kóriw" imkaniyatın beredi.
Sabaqta bayan teması studentlerge tayın formada usınıs etilmeydi. Bul sabaqtıń wazıypası menen baylanıslı : tema shegaraların anıqlaw qábiletin qáliplestiriw. Bayan temasın qáliplestiriw ushın studentlerge jıldıń túrli waqıtlarında qáyin suwretleńen tema súwretleri járdem beredi: jasıl lipasda, sarı kiyimde hám jalańash qáyinde; “Tamasha et hám belgileńenler et” naqılın, sonıń menen birge, ekskursiya materialların [15, 10 -b. ]. Usınıs etilgen oqıw materialın analiz etip, mektep oqıwshıları múmkin bolǵan temalardan : " Gúzgı qáyin", " Kuzdagi qáyin kiyimi", " Kuzdagi qáyin", " Kiyim menen xayrlashish" - ekinshisin saylań, sebebi ol usınıs etilgen faktik materialdı eń anıq sáwlelendiredi..
Sabaq fragmenti.
1. Temanı talqılaw hám xabardıń múmkin bolǵan jiberiwshisin tańlaw.
- " Kiyim menen xayrlashish" temasında ne haqqında sóylewińiz múmkin! (Qáyin az-azdan kiyimin qanday ózgertirlıgi haqqında : jasıldan sarıqa, sarınan qara hám oqgacha.)
Bul tema boyınsha bayanda qanday mashqalanı ete alasız? (Qáyin kiyiminiń ózgeriwi menen baylanıslı sezim-sezimlerdi, tájiriybelerdi ańlatpa etiń.)
hám kim óz sezim-sezimlerin, tájiriybelerin bayanda ańlatpalay aladı?
Bul soraw mektep oqıwshıların temanı ashıw múmkinshiliklerin jańa túsiniw jaǵdayına qóyadı, sebebi olar ulıwma kommunikativ wazıypanı (sezim-sezimlerdi ańlatıw ) belgileytuǵın, gúrrińdiń syujetini tańlaytuǵın, bayannıń múmkin bolǵan avtorın tańlawları kerek. onı leksik, grammatik material menen toldıradı, stilistik pátlerdi jaylastıradı.
Doskada xabardıń múmkin bolǵan jiberiwshilerin anıqlaytuǵın esletpe payda boladı :
2. Kommunikativ wazıypanı ońlaw hám sózlik dúziw.
- Avtor qáyin (gúzetshi, izertlewshi) wazıypasın atqarsa, ne haqqında gápira aladı?
Bul sorawǵa juwap berip, studentler bayan degi wazıypanı ajıratıw, stilistik tárepten tiykarlanǵan sózlik hám jaratılıp atırǵan tekst túrin tańlaw zárúrshiligi menen dus keliwedi.
- Qáyin óz gúrrińinde qanday sezim-sezimlerdi ańlatadı?
Studentler sırtqı kóriniske hám óz qıyallarına itibar qaratıp, hár bir súwret astında sózlerdi jazadılar : quwanısh, namıs ; Quwanısh ; shálkeslik, uwayım, qayǵı, awrıw, úmit.
-Qáyin óz sezim-sezimlerin ańlatıw ushın gúrrińde qanday sózlerden paydalanadı?
Bul soraw balalardıń itibarın sezim-sezimlerdi ataw hám ańlatıwda sózlerdi tuwrı tańlaw zárúrligiga qaratıwǵa múmkinshilik beredi. Dápterlerde tómendegi jazıw payda boladı :
Kewillishilik, salawatlıq - shıraylı, jasıl sarafan; zumrad japıraqları ; jumsaq sırǵalar ; ıssı kúnde salqın saya.
Kewillishilik- gúzgı qus, altın lipas, Malika, quyash porlashi.
Qáweter, qayǵı - teshuvchi samal, japıraqlar -teńgeler ushıp ketti, suwıq, jalǵız bolıp qaldı.
Úmit- qıs keledi, aq terili kiyim qar menen oraladı.
3. Tekst túrin tańlaw hám bayan syujetini qurıw.
- Qáyin gúrrińi ushın qaysı túrdegi tekstti tańlaysiz hám ne ushın? (Xarakteristika elementleri menen tekst-gúrriń.)
Gúrriń teksti dúzilisinde ne bolıwı kerek?
Tekst túrine qaray gúrrińdiń syujeti jáne onıń izbe-izligin oylap kóriń.
Oqıwshılar dápterlerine syujetnıń óz variantların jazadılar. Bul qádem temanı izbe-iz ashıp beriw zárúr ekenligin túsiniwleri kózqarasınan zárúrli bolıp tabıladı. Mısal jol menende student bayansidan paydalanamız.
Sálem, men qáyinmen. Men dárya qasında jasayman hám sizge qanday etip kiyim almastırganimni aytajaqman.
Jaz keldi. Men ájayıp zumrad sarafan kiyip, maqpal, o'yilgan japıraqlar kiyip aldım. Kuzda kiyimimdi altın rańga almastıredim. Bul kiyimde ózimdi Malika sıyaqlı sezim etdim. Biraq keyin samal kóterilip, ájayıp kiyimimdi jırtıp tasladı. Men qayǵı, qayǵı, awrıw hám qáweter sezimlerin basdan keshiredim. Úmit etemenki, qıs keledi hám maǵan ájayıp terili kiyimlerdi beredi, keyin bolsa báhár, men taǵı shıraylı jasıl lipasda turaman.
Keyińi sabaqlarda, bayan jazıwda múmkin bolǵan avtorlardıń studentleri menen talqılaw dawam etpekte, biraq hár bir gúrrińshiniń wazıypaları bólek belgilenedi, sebebi mashqalanı sheshiw nátiyjesinde bir-birine uqsas bolmaǵan tekstler de túri, dúzilisi hám prezentaciya usılında payda bolıwı múmkin.
Sonday etip, mısalı, II klassta syujetli súwretler gruppaına bayan jazıwdı usınıs etemiz (ulıwma tema “Qız hám delfin”) [15, 16 -bet].
3. Bayan temasın ashıw processinde studentlerdi adresat variantları menen tanıstırıw.
Sóylew iskerligi adamlardıń bir-biri menen óz-ara munasábeti nátiyjesinde júzege kelgenligi sebepli, sóylewdi jaratıw procesi sóylew háreketiniń baǵdarın óz ishine aladı, bul kommunikativ wazıypa arqalı sóylew baylanısın jiberiwshi hám qabıl etiwshi ortasındaǵı munasábetlerdi ornatıwda ańlatıladı.gapnıń mazmunı. Insan óz pikirleri hám sezim-sezimlerin bos, ajıratılǵan orında emes, bálki awızsha yamasa jazba sóylewde ańlatadı. Ol óz pikirlerin yamasa pikirlerin bóliw ko'rmoqchi bolǵan tıńlawshı yamasa oqıwshına itibar qaratadı. Onıń xabarı qanday aqıl etiliwi hám aqıl etiliwinen sózleytuǵın (jazıwshı ) sóylew baylanısında qatnasıw máselesin ózi sheshedi. Jiberiwshi qabıl etiwshiniń sóylew tájiriybesine, onıń sóylew jaǵdayında qatnasıw dárejesine itibar qaratıp, kommunikativ wazıypanı qóyadı, onı sheshiw ushın material tańlaydı ;
Sol munasábet menen, balalarǵa bayan temasın ashıp beriwde ózgeriwshenlikke úyretiw processinde olardı xabar jiberiletuǵın adresat menen tanıstırıw zárúr kórinedi.
II-klassta berilgen tema boyınsha " Báhár aǵımınıń gúrrińi" bayan sabaǵında, onı talqılaw processinde oqıwshılarǵa temanı túsiniwge járdem beretuǵın sorawlardı ǵárezsiz túrde qáliplestiriw usınıs etiledi [15, 35-bet]. Balalar mazmunni túsiniwge (Ne haqqında?), Kommunikativ wazıypaǵa (Ne ushın?) sorawlar berediler. Oqıtıwshı " Aǵıs kimga hám anıq neni aytiwi múmkin? " Degen sorawdı talqılawdı usınıs etedi. Sorawǵa juwap berip, studentler sózdi jiberiwshi (aǵıs) hár qıylı qabıl etiwshilerdi (dárya, say, tas, teńiz) basqarıwı múmkinligin anıqlaydilar. Doskada hám oqıwshılardıń dóretiwshilik dápterlerinde tómendegi jazıw payda boladı.
Berilgen sorawlardıń hár birin talqılaw etip, studentler az-azdan tekǵana bayan temasın, bálki temanı ashıwda hár bir varianttıń adresatga, xabar temasına, sóylewdiń wazıypasına baylanıslılıǵın túsinediler. syujet, bul bolsa, óz gezeginde, til materialın tańlawdı belgileydi.
Balalardı qutlıqlawlaw, xat jazıw hám oqıǵanların kórip shıǵıwǵa úyretiw processinde olar menen xabardı alıwshın anıqlaw zárúrshiligi talqılaw etiledi, sebebi bayanattı jaratıwda qabıl etiwshiniń tańlawı tekǵana onıń mazmunın belgileydi. wazıypa, bálki faktik materiallardı tańlaw.
Keliń, ekinshi klass oqıwshıların xat jazıwǵa úyretiw boyınsha islerdiń bir bólegin atqaraylik
1. Sóylew iskerligi motivın jaratıw.
- Turmısda túrli jaǵdaylar boladı : adamlar uzaq waqıtqa shańaraqtan, jámáátten (klasstan) ketiwedi. Olar ortasındaǵı baylanıs, ásirese, olar bir-birin sevsa, bir-birin sawınsa, uzilmaydi.
Qanday etip adamlar uzaqtan ushırasıwları múmkin? (Xat, telegramma járdeminde olar qońıraw etiwleri múmkin.)
Balalar jazıw haqqında óz pikirlerin ańlatadılar, oqıtıwshı S. I. dıń túsindirme sózlikinen maqalanı oqıydı. Ozhegov.
Ne ushın xat jazıw? Kimga?
Doskada hám dápterlerde tómendegi jazıw payda boladı (diagrammaǵa qarań).
- Men siziń xatıńızdı endigina aldım hám siz meni súyiwde dawam jetip atırǵanıńızdı hám gúnálerimdi keshirip atırǵanińizdi kórip, ózimdi sezim etken quwanıshımdı bildiriw qilolmayman. Maǵan bul qolaylıq júdá kerek edi.
Men sizge teńiz xızmeti haqqındaǵı soranıwımdı tákirarlawǵa erlik eta alamanmi? Sizdan so'rayman, áziz onajon, bul reyim-shápáátińiz ushın... Qayır, áziz onam. Allaım sizdi tez arada kóriwimizdi násip etsin. Men ádet boyınsha seniń tıńlaǵısh xızmetshiiń hám júregińge kóre tıńlaǵısh, jumsaq, minnatdor balasıń bolıp qalaman.

Juwmaq
Jazıw dóretiwshilik jumıs túri retinde pedagogikalıq ámeliyatda bólek orın tutadı. M. A. Ribnikova tuwrı aytıp ótken: " Kompozitorlik - bul oqıwshınıń oylawın rawajlandırıwǵa, onıń turmısqa social munasábetin asırıwǵa járdem beretuǵın eń kúshli qurallardan biri".
Mektep bayansi jemisdor sóylew iskerliginiń nátiyjesi bolıp, bir tárepden, tálimdiń predmeti bolsa, ekinshi tárepden, juwmaqlawshı maqsetke erisiw quralı - oqıwshılardıń kommunikativ hám sóylew qábiletlerin qáliplestiriw. Bul bir waqtıniń ózinde mektep oqıwshıların tayarlaw, rawajlandırıw hám tárbiyalaw máselelerin sheshiw imkaniyatın beredi.
Ruwxıy bay, aktiv shaxstı qáliplestiriw eń zárúrli wazıypalardan biri retinde turmıstıń túrli tarawlarında baylanıs quralı retinde tilde tuwri sóylewdi támiyinleydi. Balalarda dóretiwshilikke shóllewdi oyatıw ushın orıs tili hám basqa pánlerden yoshlantiruvchi sabaqlar, hár bir student menen mashaqatlı islew hám oqıwshılardıń sóylewin rawajlandırıw máselelerin sheshiwde sistemalı jantasıw zárúr.
Jumıs processinde biz bir qatar jańa stilistik hám ilimiy ádebiyatlar dárekleri menen tanıstık, oqıwshılardıń dóretiwshilik qıyalların rawajlandırıw usılı retinde bayan ústinde islew boyınsha bilimlerdi sistemalashtirdik hám tereńlashtirdik.
Bul material jańa oqıtıwshılarǵa da, tájiriybeli oqıtıwshılarǵa da tanısıw ushın usınıs etiliwi múmkin.
Óz tájiriybemiz hám oqıtıwshılar tájiriybesin analiz qılıw hám ulıwmalastırıw hám psixologiyalıq -pedagogikalıq ádebiyatlardı úyreniw tiykarında tómendegi juwmaqlar shıǵarıwımız múmkin:
1. Bayan ústinde islew processinde dóretiwshilik oyda sawlelendiriwdi rawajlandırıwdıń psixologiyalıq -pedagogikalıq tiykarları haqqındaǵı bilimlerge, sonıń menen birge, bayan ústinde islew texnologiyasın biliwge tayanish kerek.
2. Jumıstıń natiyjeliligi bayanlerdi tayarlaw hám ótkeriwdiń túrli stilistik formaları hám usılları menen támiyinlenedi.
3. Ámeliyat sonı kórsetedi, bayan ústinde islewdiń tabısı balalardıń bayan temasına qanshellilik qızıǵıwshılıqlarına baylanıslı.
4. Jazıw balalardıń óz sezim-sezimlerin ańǵarıwǵa járdem beredi, óz pikirlerin izbe-iz hám izbe-iz ańlatıwǵa uyretedi, óz-ózin húrmetin asıradı, kórkem ádebiyatqa baylanıslı ijodga qızıǵıwshılıqtı rawajlantıradı.
5. Kompozitsiya oqıwshılardıń ózine isenimin oyatadı, oylawdı tártipke saladı, dóretiwshilik oyda sawlelendiriw, fantaziyani rawajlantıradı.
6. Áyne oqıwshılar bayan jazatuǵın sabaqlarda balalarda dóretiwshilik rawajlanıw, psixik yosh oyatatuǵın ortalıq jaratıladı.

Ádebiyatlar dizimi

1. Tálim processinde sóylew mádeniyatın qáliplestiriw máseleleri Tashkent. “Shıǵıs” 1999 256 b
2. Ana tili- mámleket tili. Tashkent “Ádalat” 2004 80 b
3. A. Avloniy Turkiy gúlistan yoxud etika “Oqıtıwshı” 1992
4. Joldashev J. Turmıs hám oylaw planetası - T. Pán 1991
5. Kommenskiy Ya. A Ullı didaktika- T Oqıtıwshı, 1975, 238 b
6. Sayidahmedov N. Pedogogik uqıp hám pedogogik texnologiya – T
Ziyonet.uz