Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli bilimlendiriw ministirligi

3.1.Da’rilik o’simliklerden medicinada paydalaniw

Joqarıdaǵı jónelislerden tısqarı, adamdıń turmısındaǵı ósimliklerdiń rolin xarakteristikalaytuǵın, jabayı tábiyaattı hám materiallıq túrler. Darilik ósimlikler menen zárúrli bolǵan medicinalıq punkt vision birikpeleri:

alkaloidlar hám glikozidlar - organlar hám sistemalar iskerligine normativ tásir kórsetedi;

naychalar - áster hám antimikrobial ayrıqshalıqlarǵa iye;
vitaminlar hám ız elementleri - metabolizm ushın zárúr bolıp tabıladı;
efir mayları - isiwge qarsı hám dezinfektsiyalash tásiri;
organikalıq kislotalar - awqat as sińiriw qılıw, teriniń jaǵdayı, shashlardıń jaǵdayı ;
flavonoidlar - qan tamırlarınıń kúshin tártipke salıw ;
phytoncidlar - mikroblarǵa qarsı háreket etiń.

Sonday etip, insannıń ómirindegi ósimliklerdiń ornı turmıslıq iskerlik ushın zárúr bolǵan elementlardı sintez qılıw qábileti bolıp tabıladı. Ósimlik sheki onimsidan alınǵan dári-dármanlar Softer, kemnen-kem jaǵdaylarda shiǵarıladı qaptal effektlarSintetik elementlar menen salıstırıwlaganda. Terapevtikalıq ayrıqshalıqlar flora wákillerine xos bolıp tabıladı, ásirese tómendegi túrlerge iye:

evropa qáyin (urıqlar, japıraqlar, saqshılar, sherbet);

art Cinnamon (jalǵan miyweler);
úlken (japıraqlar ) ósimlikleri;
(túbir);
ramanil dárixana (inflorescences);
linden Mellit (guller).

Ósimliksiz, insaniyattıń bar ekenligi aqlga sig'maydi, sol sebepli planetanı jasıl paydalanıw, ıqtıyatlılıq hám jańalanishga mútáj.

3.2. Sharwa mallarin bag’iw ushin

Ósimlikler jer júzindegi turmıstıń tiykarǵı turmısı, párawanlıǵı hám rawajlanıwı hám birinshi náwbette fotosintezni ámelge asırıw ushın óz buyım-múlkine baylanıslı. Fotosintezi derlik balshıq jerde, onıń úlken nátiyjeleri sebepli planetamizning derlik hámme jayında boladı. Fotosintez processinde karbonat angidrid hám suwdan alınǵan jasıl ósimlikler Organikalıq elementlar islep shıǵaradı paydalı ónimler Azıq-awqat (dana, palız eginleri, mıywe hám basqalar ), sanaat hám qurılıs ushın sheki onim.

Atmosfera hawasınıń gaz quramın qáliplestiriw, sonıń menen birge, ósimliklerge tikkeley baylanıslı. Fotosintez processinde jasıl ósimlikler jılına 5 * 1011 tonnadan ibarat biypul kislorod ajralıp turadı. Bir gektar mákke jıl dawamında 15 tonna kislorod ajratadı, bul 30 kisin dem alıw ushın etarli. Atmosferanıń barlıq klinika si, shama menen 2000 jıl ishinde jasıl elementtan ótedi. 300 jıl dawamında ósimlikler atmosfera hám suwdagi sıyaqlı uglerodtı ózlestiredi. Fotosintez ónimleriniń jıllıq ximiyalıq energiyası XX ásir aqırında dúnyadaǵı barlıq elektr stanciyaları boyınsha energiya óndiris shıǵarıwdan 1000 teńdey joqarı. Fotosintez processinde er ósimlikleri hár jılı 177 milliard tonnadan artıq organikalıq elementlardı qáliplestiriwi anıqlandi.

Ósimlikler shirindi qáliplesiwine baylanıslı bolıp, bul topıraqtıń eń zárúrli bólegi bolǵan, onıń joqarı ónimliligin támiyinleydi. Uglerod, vodorod hám kislorodqa qosımsha túrde, kóplegen organikalıq elementlardıń molekulalarına azot, fosfor, altıngugurt atomlari hám kóbinese basqa elementler (temir, kobalt, magniy, mıs) kiredi. Olardıń barlıǵı topıraqtan ósimlikler yamasa tuzts ionları formasında sza’ha’rli ortalıq, tiykarınan oksidlengen. Mineral duzlar topıraqtıń sirt qatlamlarınan tazalanmaydı, sebebi ósimlik mudami mineral elementlardıń bir bólegin topıraqtan shıǵaradı hám olardı azıq-awqatke júrgizedi.

Haywanlar, tap ósimlikler sıyaqlı, óliwden keyin minerallar topıraqqa, olar taǵı ósimlikler tárepinen sıpaladi. Sonday etip ósimlikler mineral duzlardı alıp taslaydılar jáne onıń ónimliligi ushın zárúrli bolǵan topıraqtaǵı quramın turaqlı túrde qollap -quwatlaydi. Vegetatsiya ıqlım, suw bazalarına, haywanlardıń paraxatshiliqti hám biosferanıń basqa elementlerine úlken tásir kórsetedi.

Ósimliklerdiń tábiyaatı kóp tárepten biokenoz, ekotizimlarning qásiyetlerine, olardıń morfologiyalıq hám funktsional dúzılıw, komponentlerdiń biologikoteti aktivligi.

Insannıń ómirindegi ósimliklerdiń úlken ma`nisi. Birinshiden, ósimlik adamlar ómiriniń zárúrli ortalıǵın ańlatadı. Jabayı floranıń bahasız genetikalıq tiykarı bolıp tabıladı selektsiya jumısları Jańa eginlerdiń jańa sortların jaratıwda. Búgingi kúnde dúnyadaǵı azıq-awqat ónimleriniń 90 payızın támiyinleytuǵın ósimliklerdiń kópshiligi jabayı ósimliklerdi buzıw arqalı payda boldı.

Rossiyanıń barlıq eginleri institutı (" vir" institutı xızmetkerleri mádeniyatlı ósimliklerdiń aǵayınları bolǵan Rossiyada 600 ge jaqın jabayı túrlerdiń bar ekenligin ornatdılar. Olardıń kópshiligi 1500 den artıq jańa túrlerdi alıp taslaw ushın tiykar bolıp xızmet etken.

Kóp ásirler dawamında adam medicinalıq hám veterinariya ámeliyatında zárúr bolǵan ósimliklerden bir neshe darilik elementlardı alıp shıǵadı. Zamanagóy jáhán bazarında 1000 den artıq darilik ósimliklerdi tutınıw qılıw boyınsha ónimler bar. Olar arasında turmıstıń túbirinen náshebent elementlar - Ginseng, eleutherokokk, Lrangess Maya, báhár gorster.

Sonday etip, rawajlanıp atırǵan mámleketlerde, olardıń sawlıgına ǵamxorlıq etip, olardıń sawlıgına ǵamxorlıq qılıw, tiykarınan jabayı darilik ósimlikler hám basqa ósimliklerge kiyim-kensheklashtiring. Dúnyada belgilengen hám sudlanbaǵan mahkum bolmaǵan dári-dármanlardıń yarımı jabayı organizmlerden kelip shıǵıs tábiy ingredientlarni óz ishine aladı. Bul ingredientlarning tórtinshi bólegi tek kiritilgen ósimliklerden alınadı tropik tog’aylar. Ósimlikler insan ushın zárúr azıq-awqat dáregi bolıp, olardıń kópshiligi hár qıylı texnologiyalıq processlerde isletiledi (pivo tayarlaw, nonvoy qılıw, tazalaw oqava suw hám taǵı basqa.). Ósimlikler úy ushın tiykarǵı azıq maǵlıwmatlar bazası hám kóplegen jabayı haywanlar ushın xızmet etedi. Olar paydalı qazilmalarni qáliplestiriwde qatnasıw etpekte, er maydanın suw aǵısları hám samaldı wayran etiwden, ónimli erler qumı menen uyqlap qalıwdan saqlaydı.

Ósimliklerdiń indikatori dıqqatqa ılayıq. Ósimliklerdi tamasha qılıw, áyyemgi dáwirlerde bir kisi kosmosda hám waqıtta belgilengen jaydı ózlestirgen jaydı óz ishine alǵan belgiler - oǵan kompas ornına xızmet etedi. Birpara ósimlikler bir kúnniń waqtın anıq kórsetdi. Basqa ósimlikler barometr hám gigometrdiń wazıypasın atqardı, jańa hám tuzlangan suw kórsetkishleri edi. Házirgi kúnde ósimlikler indikatorlari ózleriniń izertlewlerinde hám ámeliy iskerlik Geologlar, gidrologlar, er-terishchilar, topıraq, ıqlımtologlar, tog’aylar, arxeologlar hám basqalar. Mısalı, ósimliklerdiń járdeminde siz almazlardı jasıratuǵın kimobergl naychalarini anıqlawıńız múmkin. Ósimlikler topıraq ónimliligi kórsetkishleri retinde xizmet etiwi múmkin. Gáp sonda, ósimlikler sırtqı sharayattaǵı ózgerislerge keskin tásir etedi. Topıraq oramınıń ózgeshelikine qaray, birpara ósimlikler eń úlken bólistiriledi.

Avtomobil shıǵındı gazlarınıń unamsız tásiri birpara ósimliklerde ózin kórinetuǵın etiwi anıq, olar adamlar ushın qáwipli bolǵan gazlardıń kontsentratsiyasın anıqlaw ushın olar tabıslı isletiliwi múmkin. Bul, ásirese, shıǵındı gazlardı toplaw jaylarında, mısalı, intensiv háreketde avtomobil jollarında júdá zárúrli bolıp tabıladı. Japıraqlardıń úshlerin keptiriw, reńni ózgertiw, ósimlikler degi aq daqlardıń payda bolıwı bar ekenligin ańlatadı átirap -ortalıq Eń qáwipli pataslantıratuǵın elementlar.

Túrli jollar daǵı ósimlikler detoksifikatsiya etiledi zıyanlı elementlar. Birpara zıyanlı elementlar sitoplazmaga májburiy bolıp tabıladı palız eginleri kletkaları hám háreketsiz bolıń, basqaları ósimliklerde za’ha’rli zatlı bolmaǵan ónimlerge aylantırıladı hám metabolizmga tartinadi.

Zıyanlı mikroorganizmlarga qarsı gúresiw ushın ósimlikler óz iskerligin bastırıw qábiletine iye bolǵan bir qatar elementlardı islep shıqtılar. Bularǵa antibiotiklar (penitsitikin, streptomitsin, tetratsiklin, tetratsiklin hám taǵı basqa ) hám phytonitsidlar kiredi. Luqo hám sarımsaq bakteritsid qásiyetlerine iye. Sol munasábet menen olar uzaq waqıttan berli terapevtikalıq qurallar retinde paydalanıwǵan. Bir arsha aǵashı zavod kúnine 30 g ózgeriwshen elementlardı ajıratıp turadı, bir gektar bir qatar phytonitsidlar, bul úlken qalanıń barlıq kóshelerinde mikroblar mikroblarınan tazalaw ushın etarli. Qandayda bir kisi ushın ósimlik, oǵan psixik tásir kórsetetuǵın estetik zawıq dáregi. Kóplegen ósimlikler texnikanıń ámeldegi principleri hám mexanizmlerinen paydalanıw ushın bionikani qıyqımlıq menen úyreniw ob'ektlerine aylandı hám hk.

Ósimliktiń unamsız ma`nisi azmaz alıp kelgen payda menen salıstırǵanda. Sonday etip, jabayı ósimliklerdiń birpara túrleri emlengen erler hám jaylawlarda otaqlar sıyaqlı ósedi. Ishinde bólek jaylar Suw deneleri, kanallardıń bir-birine qarsı keliwi menen shuǵıllanıw kerek. Geyde sza’ha’rli ósimliklerdiń ǵalabalıq rawajlanıwı kólda balıq hújjeti kórinisi payda bolıwına alıp keledi. Bir kisi ushın ósimliklerdiń zıyanlı tásiriniń birpara basqa jaǵdayları (záhárleniw, yuldob kesellikleri) hám ferma (sudning tómengi bólegindegi tasqını, jollardıń ósiwi hám basqalar ).

Búgingi kúnde qanshellilik kereksiz bolıwınan qaramastan, hesh bolmaǵanda kerekli yamasa hátte bunday kóriniske zıyanlı bolıwınan qaramastan, keminde bir birden-bir ósimlik túrin joq etiwdiń ajıralmaytuǵınlıǵın asırıw orınlı.

Potentsial járdem programmasınıń principi esapqa alınıwı kerek. Biz adam ushın keleshekke bir yamasa basqa kórinisi qanday áhmiyetke ıyelewi múmkinligin aldınan sezbeymiz. Tolıq paydasız yamasa zıyanlı dep esaplanǵan túrler kóbinese úlken áhmiyetke iye boldı. Sonday etip, zıyanlı pilislengen zammarrıqlar insaniyattıń antibiotiklari hám júdá paydalı bolǵan kóplegen bakteriyalar berdi, olarda bir qatar mineral túrdegi islep shıǵarıw texnologiyasına kiredi. den tuwrı paydalanıw bul tiykarınan ilimiy hám texnologiyalıq rawajlanıw baǵdarına baylanıslı hár qıylı jaylar Insan iskerligi.