Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги томонидан

Тушунтиришлар таркиби

91. Молиявий ҳисоботларга тушунтиришлар мунтазам равишда тушунтириш хати тарзида бўлиши керак.

Тушунтиришлардаги ахборот молиявий ҳисоботда келтирилган тегишли моддаларга боғлиқ равишда тақдим этилиши лозим.

92. Тушунтириш одатда шундай тузиладики, у фойдаланувчига молиявий ҳисоботларни яхшироқ англаб етишда ва уларни бошқа хўжалик юритувчи субъектларнинг молиявий ҳисоботи билан қуйидагича қиёслашига ёрдам беради.

92.1. Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартларига мувофиқлиги ҳақидаги ҳисобот;
92.2. Ўлчов асоси ва бухгалтерия ҳисобида қўлланилаётган сиёсат тўғрисидаги ҳисобот;
92.3. Молиявий ҳисоботда келтирилган моддалар учун ёрдамчи ахборот;
92.4. Қуйидагиларни ўз ичига олган бошқа ахборотлар:
92.4.1. Шартли мажбуриятлар, оддий мажбуриятлар ва бошқа молиявий ахборотлар;
92.4.2. Молия билан боғлиқ бўлмаган ахборотлар.

93. Молиявий ҳисоботларни тайёрлаш асоси ва бухгалтерия ҳисоби бобидаги махсус сиёсат ҳақидаги ахборот молиявий ҳисоботга изоҳлар олдида алоҳида ҳисобот тарзида келтирилиши керак.

Ҳисоб сиёсатини очиб бериш

94. Молиявий ҳисоботга тушунтириш хатидаги ҳисоб сиёсати тўғрисидаги бўлим қуйидагиларни баён қилиб бериши керак:

94.1. Молиявий ҳисоботни тайёрлаш чоғида фойдаланилган (фойдаланилаётган) баҳолаш асоси (асослари);
94.2. Молиявий ҳисоботларни аниқ тасаввур этишда муҳим аҳамиятга эга бўлган ҳисоб сиёсатининг ҳар бир махсус қисми;
94.3. Ҳисоб сиёсатида бирор ўзгариш содир бўлганда тушунтириш ҳисоботи.

95. Молиявий ҳисоботларни тузишда фойдаланиладиган махсус ҳисоб сиёсатига қўшимча равишда ҳисоботдан фойдаланувчилар учун молиявий ҳисоботларда фойдаланиладиган баҳолаш асосини (асосларини), яъни дастлабки қийматни, жорий қийматни, сотиш қийматини, дисконт қийматни ва баланс қийматини англаш жуда муҳимдир. Бу тамойиллар кўп жиҳатдан узлуксизлик қоидасига ўхшаш бўлиб, улар молиявий ҳисоботни тузишнинг асосини шакллантиради. Улар ана шу тамойиллардан баъзи вазиятларда баҳолаш асосларини танлаб олиш имконияти мавжудлиги билан фарқ қилади.

Агар молиявий ҳисоботда баҳолашнинг биттадан ортиқ асосидан фойдаланилса, масалан, асосий воситаларнинг муайян турини баҳолаш чоғида битта асосдан фойдаланилса, ўлчашнинг алоҳида асоси қўлланилган активлар ва мажбуриятлар тоифаси акс эттирилишини кўрсатиш зарур.

96. Ҳисоботдан фойдаланувчи учун ҳисоб сиёсатининг ўзига хос жиҳатларини очиб беришнинг устуворлигини кўриб чиқиш чоғида раҳбарлар бу ҳолат хўжалик юритувчи субъектнинг дуч келиши мумкин бўлган хатарларини ва келгусидаги пул маблағи ҳаракатларини баҳолашга имкон беришини эътиборга олиши лозим. Ҳисоб сиёсатини очиб бериш қуйидаги ахборотларни ўз ичига олади, лекин шу ахборотлар билан чекланиб қолмайди:

96.1. Фойдани акс эттириш:
96.2. Жамлаш тамойиллари;
96.3. Фаолият турлари билан қўшиб олиб бориш;
96.4. Биргаликдаги фаолият;
96.5. Моддий ва номоддий активларнинг акс этиши ва эскириши (амортизацияси);
96.6. Жалб этилган маблағ қийматининг сармояланиши ва ўзга харажатлар;
96.7. Капитал сарфлар;
96.8. Инвестиция мулки;
96.9. Молиявий воситалар ва инвестициялар;
96.10. Ижара;
96.11. Тадқиқот ва тараққиёт билан боғлиқ харажатлар;
96.12. Товар - моддий захиралар;
96.13. Солиқлар, жумладан муддати кечиктирилган солиқлар;
96.14. Захиралар;
96.15. Ходимларни сақлаб туриш харажатлари;
96.16. Хорижий валютани ўтказиш;
96.17. Фаолият турларини, жуғрофий сегментларни ҳамда харажатларни сегментлар ўртасида тақсимлаш усулини белгилаш;
96.18. Пулнинг қадрсизланишини ҳисобга олиш;
96.19. Ҳукумат субсидиялари.
Бошқа очиб беришлар

97. Хўжалик юритувчи субъект, агар бошқа молиявий ҳисоботларда очилмай қолган бўлса, қуйидаги ахборотларни очиб кўрсатиши лозим:

97.1. Хўжалик юритувчи субъектнинг ҳуқуқий шакли, таъсис этилган мамлакат ва рўйхатга олинган идоранинг юридик манзили (ёки амалий фаолиятнинг манзили рўйхатга олинган идора манзилидан фарқ қилса, амалий фаолият жойи аниқ кўрсатилади);
97.2. Хўжалик юритувчи субъектлар асосий фаолияти операциялари моҳиятининг тасвири;
97.3. Бош компания ёки гуруҳ бош компаниясининг номи;
97.4. Ходимларнинг рўйхатдаги ўртача сони.