Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

биринчидан, умумий куч асосида ягона мақсадга эришиш учун 
ҳаракат қилиш;
иккинчидан, бошқа иштирокчиларнинг ягона умумий натижага 
эришишга қаратилган ҳаракатини билиш ва ҳисобга олиш хизмат 

---

292 
қилади. 
Жиноят содир этишда бир қанча шахсларнинг иштироки 
обьектив вазиятларни биргаликда куч ишлатиш асосида натижага 
эришиш, 
шунингдек, 
субьектив 
вазият-иштирокчиларнинг 
ҳаракатини бирлашганлиги ва кучларни бирлаштириш асосида ягона 
мақсадга эришишга қаратилганлигини билишни ўз ичига олади.
Биргаликдаги иштирокчилар учун умумий бўлган муайян 
натижага эришиш учун ҳаракат қилиш иштирокчилар кучининг 
бирлашганлигини билдиради. Шахсларнинг бирлашиши жиноий 
натижага осон эришиш заруриятидан келиб чиқади.
Субьектив мезонинг иккинчи белгиси иштирокчилар бир-
бирининг 
ҳаракатини 
олдиндан 
билганлигини 
англатади. 
Иштирокчиликнинг субьектив мезони иштирокчиларнинг ўзаро 
хабардорлиги 
ва 
келишган 
ҳолда 
ҳаракат 
қилиши 
билан 
хусусиятланади. 
Ўзаро хабардорлик шу билан хусусиятланадики, жиноят содир 
этишдаги барча иштирокчиларни биринчидан, жиноятнибиргаликда 
содир этганлиги, иккинчидан ҳар қандай эмас, балки, аниқ 
жиноятни содир этиш, учинчидан, нафақат бир шахс қилмишининг 
ижтимоий хавфлилиги, балки, бошқа шахслар ҳаракатининг 
ижтимоий хавфлилиги ҳисобга олинади.
Иштирокчиликда қилинган жиноятларда икки ёки ундан кўп 
шахслар ўз интилишларини бирлаштиради. Ўз хоҳишларидаги 
натижага эришишга ҳаракат қиладилар, эҳтиётсизлик орқасида 
жиноят содир қилганда эса оқибат келиб чиқишини хоҳламайдигина 
эмас, балки унинг келиб чиқишини олдиндан кўра билмайди хам.
Субьектив боглиқликнинг яна бир белгиси шундан иборатки, 
бунда бир жиноятчининг ҳаракати бошқа иштирокчининг ҳаракати 
билан чамбарчас боғлиқдир. Яьни жиноят содир қилишда бир нечта 
жиноятчи бирга ҳаракат қилади ва шулардан хеч бўлмаганда 
иккитаси жиноий натижа учун ўз ҳаракатларини бирлаштиради ва 
ижтимоий хавфли оқибат келиб чиқишини билган ҳолда у ҳаракат 
қилади ва оқибатни хоҳлайди. 
Агар жиноят содир қилишда жиноятчилар бир-бирлари билан 
ўзаро хабардор бўлмасалар, уларнинг хар бири содир этган 
ҳаракатлари учун алохида-алохида жавоб беради. 
Жиноятда иштирокчилик институти ўз хизмати нуқтаи 
назаридан жиноят иштирокчиларини ва ижтимоий муносабатларни 
жиноий тажовузлардан химоя қилиш вазифасини ўз зиммасига олади. 

---

293 
Жиноятда иштирокчиликкнинг ушбу вазифаси бир қатор ҳолатларда 
жиноятларнинг бир қанча шахслар томонидан содир этилиши билан 
боглиқ. Иштирокчиликда жиноят содир этиш қоидалари ва ҳолатлари