Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик университети

 
3-§. Норма ижодкорлиги турлари ва субъектлари 
 
Адабиётларда норма ижодкорлигининг қуйидаги турлари 
кўрсатиб ўтилади: 
қонун ижодкорлиги; 
қонун ости ёки идоравий норма ижодкорлиги; 
1
Законодательный процесс. Понятие. Институты. Стадии: Научно-практическое пособие // 
Отв. ред. Р.Ф. Васильев. –М.: Юриспруденция, 2000. –C.320. 

---

19
маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг норма ижодкорлиги; 
суд ҳокимиятининг норма ижодкорлиги; 
шартномавий норма ижодкорлиги. 
Норма ижодкорлигини турларга ажратишда қуйидагилар мезон 
бўлиб ҳисобланади: норма ижодкорлиги субъектлари, яъни муайян 
актни қабул қилиш ваколатига эга бўлган шахс ёки орган; норма 
ижодкорлиги актларини қабул қилиш тартиб-таомиллари (қонун 
ижодкорлиги жараёни, якка ёки жамоа қарори); норматив-ҳуқуқий 
ҳужжатлар турлари (қонунлар, қонун ости ҳужжатлари) ва бошқалар.
Шунингдек, норма ижодкорлиги субъектларининг тури бўйича 
қуйидагиларга ажратиш мумкин: 1) суверенитет эгаси (халқ ёки 
давлат бошлиғи (монарх)) томонидан амалга ошириладиган норма 
ижодкорлиги; 2) суверенитет эгаси ҳисобланмайдиган норма 
ижодкорлигининг бошқа субъектлари (парламент, вазирлар ва 
бошқалар) томонидан амалга ошириладиган норма ижодкорлиги. 
Ҳокимият бўлиниши тамойили нуқтаи-назаридан норма 
ижодкорлигининг қуйидаги турларини кўрсатиб ўтиш мумкин:
1) қонунчилик ҳокимияти органи томонидан амалга ошириладиган 
норма ижодкорлиги; 2) ижро ҳокимияти органлари томонидан амалга 
ошириладиган норма ижодкорлиги; 3) суд ҳокимияти томонидан 
амалга ошириладиган норма ижодкорлиги. 
Норма ижодкорлиги актининг тури бўйича уни қуйидаги 
шакллари мавжуд: 1) конституциявий норма ижодкорлиги; 2) қонун 
ижодкорлиги; 3) қонун ости норма ижодкорлиги; 4) прецедент ҳуқуқ 
ижодкорлиги; 5) шартномавий норма ижодкорлиги. 
Мамлакатимизда норма ижодкорлигининг бир нечта турлари 
мавжуд бўлиб, улар норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг турларидан 
келиб чиқади. Ўзбекистон Республикасининг 2012 йил 24 декабрда 
қабул қилинган янги таҳрирдаги “Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар 
тўғрисида”ги Қонунига кўра норма ижодкорлигининг қуйидаги 
турларини кўрсатиш мумкин: 
Ўзбекистон Республикасининг Конституциясини қабул қилиш 
бўйича фаолият; 
Ўзбекистон Республикасининг қонунларини қабул қилиш 
бўйича фаолият; 
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг 
қарорларини қабул қилиш бўйича фаолият; 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари ва 
қарорларини қабул қилиш бўйича фаолият; 

---

20
Ўзбекистон 
Республикаси 
Вазирлар 
Маҳкамасининг 
қарорларини қабул қилиш бўйича фаолият; 
вазирликлар, давлат қўмиталари ва идораларнинг буйруқлари 
ҳамда қарорларини қабул қилиш бўйича фаолият; 
маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг қарорларини қабул 
қилиш бўйича фаолият. 
Ўзбекистон Республикасининг янги таҳрирдаги “Норматив-
ҳуқуқий ҳужжатлар тўғрисида”ги Қонунига биноан норма 
ижодкорлигининг субъектлари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади: