46
2.2. Усмон Носир асарларини шакллантиришнинг функционал ва
ташкилий структуралари.
Функционал структура - инглизча (functional structure) сўзидан олинган
бўлиб, фаолият жараѐнларининг функционал элементлари орасидаги алоқани
акс эттирувчи деган маънони англатади.
Элементлар деганда эса, фаоллик
вақти
ва
чегарасида
локаллаштирилган
фаолият
жараѐнларининг
йўналтирилган
ҳаракати
вазифаси
маъносини
англатади.
Психик
фаолиятнинг тизимли тавсифида методологик жиҳатидан таянч нуқталар
бўлиб қуйидагилар хизмат қилади: элементлар типологияси (қидирув, таниш
моддий ѐки маҳсулий функцияларга йўналтирилган);
элементлар орасидаги
муносабатларнинг типлари (генетик, функционал ва бошқа) улар
элементларнинг
ўзаро
боғлиқлигининг
тартибини
характерлайди.
Элементлар бир хил (улар асосий ва ишлаб чиқилган) бош ва иккинчи
даражали деб ажратиш мумкин; турли даражадаги функционал структура бир
хил элементларга мос келади. Юқори даражада
бажарилган функциялар
шаклида элементларни ташкил этиш қоидасига кўра нисбатан алоҳида
дифференцияллашган бўлади. Функционал структаранинг элементлари
муносабатлари тушунчаси фаолиятнинг мураккаб
шаклини тавсифлаш учун
восита сифатида хизмат қилади. Бу воситалар фаолият турларининг объектив
характеристикасини ҳаракатини ва уларнинг амал қилиш хусусиятларини акс
эттириш учун ҳам қўлланилади. Улар фаолиятни мумкин бўлган
муносабатлар орасидаги ва алоқа типлари орасидаги ўзаро бирлик тизими
каби тақдим этишга имкон беради.
