Ўзбекистон республикаси бош прокуратураси академияси
Download 1.09 Mb. Pdf ko'rish
|
8- А-Олимов-кибержиноятчиликка қарши курашишнинг ташкилий-ҳуқуқий асослари (3)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.3. Кибержиноятчиликка қарши курашишга оид халқаро стандартлар ва илғор хорижий тажрибани миллий қонунчиликка имплементация қилиш истиқболлари
|
72 В.В.Хилюта. Уголовная ответственность за хищения с использованием компьютерной техники // Журнал Российского права. 2014. №3. – С.111-118. 59 2.3. Кибержиноятчиликка қарши курашишга оид халқаро стандартлар ва илғор хорижий тажрибани миллий қонунчиликка имплементация қилиш истиқболлари Кибержиноятчиликка қарши курашишга оид масалаларни аввалам бор, жиноятнинг объекти, содир этиш усуллари, унинг жиноий-ҳуқуқий тавсифини ҳисобга олган ҳолда иккита асосий гуруҳга ажратиш мумкин: 1) ҳуқуқий чоралар; 2) ташкилий-техникавий чоралар. Ўз навбатида миллий, минтақавий ва халқаро даражада тан олинган конвенциялар кибержиноятчилар хатти-ҳаракатларини тартибга солиши ва кибержиноятчилик билан боғлиқ суд-ҳуқуқ масалаларини тартибга солиши мумкин. Мамлакатимизда қабул қилинган мавжуд қонунлар кибержиноятчиликка нисбатан қўлланилмаслиги мумкин, чунки улар Интернет ва рақамли технологияларга боғлиқ бўлмаган ҳолда ишлаб чиқилган ва жиноят содир этиш усулига кўра интернет бутунжаҳон ахборот тармоғи кўрсатилмаган. Шу муносабат билан кибержиноятчилик билан боғлиқ махсус қонунларни қабул қилиш зарур бўлиши мумкин. Кибержиноятчилик қонунчилиги ахборот-коммуникация технологиялари (АКТ) фойдаланувчилари учун мақбул хулқ-атвор стандартларини белгилайди; кибержиноят содир этганлик учун ижтимоий ва ҳуқуқий санксияларни ўрнатади; АКТ фойдаланувчиларини умуман ҳимоя қилади ва одамларга, маълумотларга, тизимларга, хизматларга ва инфраструктурага зарар етказишни камайтиради ёки олдини олади; инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилади; интернетда содир етилган жиноятларни тергов қилиш ва жавобгарликка тортиш имконини беради 73 ва кибержиноятчилик билан боғлиқ ҳолатларда мамлакатлар ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик асосларини белгилаб беради. 73 Киберпреступность. Модуль 3. Правовая база и права человека// Образование во имя правосудия серия университетских модулей.// Управление Организации Объединенных Наций по наркотикам и преступности., Вена, 2019, ст.8. 60 Кибержиноятлар соҳасидаги қонун ҳужжатларида Интернет, компьютерлар ва тегишли рақамли технологиялардан фойдаланиш, жамоат, давлат ва хусусий ташкилотларнинг хатти-ҳаракатлари қоидалари ва меъёрлари кўзда тутилади; кибержиноятлар билан боғлиқ электрон далиллар, жиноят-процессуал ва бошқа жиноят-ҳуқуқий масалалар қоидалари; кибержиноятчилик ҳолатларида шахслар, ташкилотлар ва инфратузилмаларга етказилган зарарни камайтириш нормалари акс этади. Шундай қилиб, кибержиноятларга оид қонун ҳужжатлари моддий, процессуал ва профилактик қонун-қоидаларни ўз ичига олади. Дарҳақиқат, юқорида санаб ўтилган қоидаларга жавоб берадиган муфассал норматив-ҳужжат мавжуд эмаслиги натижасида, мамлакатимизда ушбу соҳада олиб борилаётган ишларни тизимли асосда йўлга қўйишида жуда кўп муаммолар учраб турибди. Жумладан, Хитой, АҚШ, , Украина, Голландия, Испания, Австрия, Буюк Британия, Россия, Грузия, Қозоғистон, Эстония ва бошқа мамлакатларда кибержиноятчилик ва кибертерроризмга қарши курашиш бўйича алоҳида қонун қабул қилинган ёки қонунчилигига тегишли ўзгартириш киртилган. Мисол учун Хитой Халқ Республикасида “ХХРнинг давлат хавфсизлик хизмати тўғрисида”ги Қонун 2015 йил 01 июльда, “Киберхавфсизлик тўғрисида”ги Қонун 2015 йил 06 июльда, “Терроризмга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонун 2016 йилда қабул қилинган. Ушбу қонунларга асосан, мамлакатда кибержиноятларга қарши курашиш бўйича чора-тадбирлар амалга оширилмоқда, шунингдек, ушбу қонунлар кибертерроризмнинг олдини олиш чораларини ўзи ичига олган ва уларнинг қонунчилигида аллақачон, ахборот технологиялари ва коммуникацияларининг терроризмдаги ўрни аниқ кўрсатиб берилган. Масалан, Украинанинг 2017 йил 05 октябрдаги №2163-VIII-сон “Киберхавфизликни таъминлашнинг асосий тамойиллари тўғрисида”ги |
