Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги бухоро вилоят ҳокимлиги халқ таълими бошқармаси бухоро вилоят халқ таълими ходимларини қайта

2. Баҳсга киришишдан аввал нимани исботлашингизни ўйлаб кўринг. 
3. Ўз нуқтаи-назарингизни албатта далиллар билан асосланг. 
4. Содда, аниқ, мантиқли ва изчил гапиринг. 
5. Ўзингизни қизиқтирган ва тўғрилигига ишонган нарсаларингиз ҳақидагина гапиринг, 
ўзингиз тушуниб етмаган фикрларни тасдиқламанг. 
6. Бошқа кишининг фикрига қўшилмасангиз ҳам, унинг айтганларини бузиб талқин қилманг. 
7. Сизга қадар айтилган фикрларни такрорламанг. 
8. Овозингизни баланд кўтармай сўзланг. Маълумотларнинг аниқлиги ва темирдай мустаҳкам 
мантиқ-энг яхши исботдир. 
9. Тортинчоқ ва дарсда суст ўтирадиган сабоқдошларингизга муҳокама қилинаётган масала 
юзасидан, уларнинг фикрларини сўраб, тез-тез мурожаат қилиб туринг. 
Чиройли қилиб ёзилган ушбу қоидалар дарс бўлишидан бир неча кун аввал стендга 
осиб қўйилади. Бу талабалар эътиборини яқинлашиб келаётган муҳокамага яна бир бор жалб 
этиш демакдир. 
 
 
Ўқитувчининг вазифаси. 

Ўқитувчининг баҳсни олиб борувчи киши сифатидаги вазифаси, бир томондан, гуруҳ 
ҳаракатини назорат қилиб туриш бўлса, иккинчи томондан, дарснинг мақсади амалга 
оширилишини таъминлашдан иборатдир. Шунинг учун у гуруҳ талабаларининг етуклик 
даражаси ва бирдамлигини билиши ва, ҳис-ҳаяжонларини эътиборга олган ҳолда, ҳар бир 
талабанинг баҳсда албатта қатнашишига эришиши керак. Асосий вазифалардан бири шуки, 
синф ўз мақсадига мавзудан четга чиқмасдан эришмоғи даркор. Бунинг учун ўқитувчи барча 
айтилган фикрларни якунламоғи керак. 

Баҳсдан мақсад - эркин фикр юритишни рағбатлантириш бўлгани учун ҳам ўқитувчи 
ўзини эркин тутиши, ўзаро ҳамкорликни ўрната олиши, ҳеч кимни тазйиқ остига олмаслиги 
керак деб ҳисоблаймиз.

Ўқитувчи: 
-айтилган барча фикрларни ҳурмат қилган ҳолда, талабаларнинг жавобларини дарснинг 
мақсади ва кутилаётган натижа билан боғлайди; 
-умумий гаплардан қочишга ҳаракат қилади, ҳар доим аниқ мисоллар келтиради ва 
талабалардан ҳам шуни талаб қилади; 
-талабаларнинг ўз шахсий тажрибаларини ўртоқлашишларини рағбатлантиради; 
-талабаларнинг жавоблари ва фикрларини ўтилган мунозара-дарсларининг мазмуни 
билан мантиқий боғлайди; 

---

117 
-имкони бўлса, муқобил мисоллар келтиради; 
- талаба томонидан айтилганларни шарҳлаб беради; 
- айтилаётган нуқтаи назарларнинг фарқини таъкидлаб кўрсатади; 
- гуруҳга ушбу фарқларни муҳокама қилишни тавсия қилади; 
- талабалардан уларнинг фикрларига асос бўлган далилларни келтиришни сўрайди ва 
фикрлар ўртасидаги фарқни кўришга ёрдам беради;
- ўтмишдаги мутафаккирларнинг сиз ва биз каби реал инсонлар бўлганлиги, улар ҳам 
бошқа одамлар қатори қийинчиликларни бошларидан кечирганликларини таъкидлайди; 
вақти-вақти билан муҳокама қилинаётган масалалар бўйича қисқача якунлар чиқаради; 
- мунозарада бошқарувчилик вазифасини бажаради: синфга ҳар бир кишининг фикрини 
тинглашда ёрдамлашади, зиддиятларга эътиборни қаратади, талабанинг жавоби дарснинг 
мақсади ва кутилаётган натижадан четлашса, уни тўхтатади. 
Ўқитувчи талабаларга ишониши лозим. У талабаларга улар билдираётган фикрларнинг 
муҳимлигига ишонч ҳиссини сингдиради. Мазкур турдаги дарсларда ўқитувчи, баҳс-
мунозараларининг бошқарувчиси сифатида, унга раҳбарлик қилиши даркор.