Ўзбекистон республикаси халқ

Tayanch tushunchalar: 
Delinkvent va kriminal xulq-atvor. Delinkvent xulq-atvor og‘ma xulq-atvorning 
shakli siaftida. Delinkvent xulq-atvor shakllanishinig sharoitlari. Huquqqa 
qarshi motivatsiya. Jamiyatga qarshi (sotsiopat) shaxs. Kriminal xulq. 
Nazorat savollari 
1. Shaxsning huquqbuzar xulq-atvori bilan bog‘liq asosiy tushunchalarni ochib 
bering. 
2. Delinkvent xulq-atvorning asosiy shakllarini va huquqbuzarlar turlarini aytib 
bering. 
3. Delinkvent xulq-atvorning tashqi va ichki sharoitlarini aytib bering. 
4. Jamiyatga qarshi xulq-atvorning maxsus motivatsiyasi qanday? 
5. “Jamiyatga qarshi shaxs” atamasining ma’nosini tushuntirib bering. 

---

145
8-BOB. DEVIANT XULQNING PSIXODIAGNOSTIKASI
 
8.1. Psixodiagnostika davomida deviant xulqli o‘smirlarning ijtimoiy 
psixologik xususiyatlari. Deviant xulqli yoshlarning hayotiy mezonlarini 
tahlil qilish 
Har qanday aniq fan o‘zining o‘rganish usullariga ega bo‘lib, ayniqsa, deviant 
xulq-atvorni o‘rganishda psixolog aniq va alohida bo‘lgan ijtimoiy psixologik 
xususiyatlarni aniqlashi, ularning kelib chiqish sabablarini ham o‘rganishi maqsadga 
muvofiq bo‘ladi. Kuzatuv, suhbat, intervyu, anketa so‘rovnomasi, ekspert baholash 
usuli, o‘zini-o‘zi baholash uchun shaxsiy so‘rovnomalar, psixologik testlar, ijtimoiy 
baholash usullari orqali deviant xulq-atvorni diagnostika qilish maqsadga muvofiq 
(Yu.Asadov, R.Musurmanov. O‘smirlar deviant xatti-harakatining ijtimoiy 
psixologik xususiyatlari. O‘quv-metodik qo‘llanma. T: “Sano-standart” 2011 y.):
Psixodiagnostika davomida deviant xulqli o‘smirlarning quyidagi ijtimoiy 
psixologik xususiyatlarini hisobga olish kerak:
 o‘smirning hayotiy mezonlari; 
 ma’naviy va huquqiy me’yorlar haqida tushunchaga ega bo‘lish; 
 o‘qituvchilar, ularning ota-onalari va sinfdoshlari bilan muloqot;
 psixodiagnostika qilishdagi qiyinchiliklar, ular bilan kelisha olmaslik; 
 o‘zining imkoniyatlari, qobiliyatlari, xususiyatlarini baholash; 
 deviant xulqqa moyilligi; 
 O‘z kelajagiga, o‘qish va kelgusi hayotiga bo‘lgan munosabatlar.