Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент ирригация ва мелиорация институти

Аппарат воситалари бу ГАТни амалга ошириш жараѐнида керак 
бўладиган барча воситалардир яъни компютер, плоттер, дижитайзер, принтер, 
GPS ва бошқа воситалардир. 
2. 
Дастурлар бу ГАТда фазовий маълумотларни таҳлил қилиш ва 
хариталар яратиш учун керак бўладиган компютер дастурларидир. Фазовий 
маълумотларни киритиш, уларни таҳлил қилиш, уларни тушунарли кўринишда 
визуализация қилиш, маълумотлар базасини бошқариш ва уни сақлаш 
йўллари, керакли маълумотларни тез вақт ичида сўраш ва хакозалар компютер 
дастурларини қандайлигидан далолат беради. 
3. 
Маълумотлар. Маълумотлар ГАТнинг энг мухим белгилардан 
бири ҳисобланади десак муболоға бўлмайди. Фазовий маълумотлар ГАТни 
амалга оширирувчи томонидан жадвал кўринишда ѐки фото сурат кўринишида 
тўпланиши мумкин. Ёки тўпланган фазовий маълумотлар бошқа тўпланган 
фазовий маълумотлар билан бирлаштириб таҳлил қилиниши мумкин. 
4. 
Амалга оширувчилар. Инсонларни иштирокисз хар қандай ГАТ 
тасаввур қилиш кийин, кайсики инсонлар барча булаѐтган жараѐнларни 
бошқариб боради. ГАТ натижалари қандай даражада сифатли бўлиши айнана 
инсонни билим махоратига ва уни иштирокига бевосита боғлик. 
5. 
Усуллар. Кўп ҳолларда фазовий маълумотларни таҳлил қилишни 
ва ГАТ ни натижалари тез ѐки сифатли бўлиши айнан қандай усулларни 
қўллашга боғлиқ. 
ГАТ куйидаги 5 та вазифани бажаради: 
1. 
Маълумотлар киритиш – Маълумотларни ГАТ да ишлатиш учун бу 
фазовий маълумотлар рақамли шаклга зга бўлган форматга келтириш керак 
бўлади. Масалан, қоғозда чизилган хариталарни компьютерга киритиш 
“харитани рақамлаштириш деб аталади”. Бу жараѐнни янада тезлаштириш 

---

учун биз ГАТда сканерлардан фойдаланиш имкониятига эгамиз. Сканердан 
бошқа бир восита бу дигитайзер деб номланади. 
2. 
Манипуляция – Маълум бир лойиҳани амалга ошириш учун мавжуд 
фазовий маълумотларни кўшимча равишда шаклини ўзгартириш зарур. 
Масалан фазовий маълумотларни масштаби турли хил бўлиши мумкин. Ана 
шу маълумотлар таҳлил қилиниши учун улар бир хил масштабга келтирилиши 
зарур. Хусусан бу маълумотлар бирлаштириладиган ҳам бўлса барча 
маълумотларни масштаби бир хил бўлиши зарур. 
3. 
Бошқариш 
– 
Иш 
жараѐнида 
фазовий 
маълумотлардан 
фойдаланувчилар сонини, фазовий маълумотлар турилари ва миқдорини 
кўпайиши маълумотларни самарали бошқаришга таъсир этади. Бундай 
ҳолларда ГАТда барча фазовий маълумотлар реляцион шаклдаги жадваллар 
кўринишида бўлади, ва барча жадвал кўринишидаги фазовий маълумотлар бир 
бирига чамбар час боғлиқ бўлади ва бу ГАТда Маълумотлар Базаси Тизими 
деб аталади. 
4.