Ўзбекистон республикаси ќишлоќ ва сув хўжалиги вазирлиги

Глава VI. Бюджетирование и контроль затрат

BOSHQARUV HISOBI 1
I-Bob. «Boshqaruv hisobi» fanining predmeti, metodi va uning nazariy asoslari 1.1. Boshqaruv hisobining mazmuni va ahamiyati 5
1.3.Boshqaruv va moliyaviy hisobni o’zaro bog’liqligi 18
1.4.Boshqaruv hisobining shakllanishi va tadrijiy rivojlanishi 21
Tayanch so’z va iboralar 29
Takrorlash uchun savollar. 29
2.2.Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va tannarxni kalkulyatsiya qilish 35
2.3.Ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olish va boshqarish 44
Tayanch iboralar 54
Takrorlash uchun savollar 54
III-Bob. Mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari 3.1. Kalkulyatsiyaning tamoyillari va ob’ekti 55
3.2.Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari 69
4-chizma. Xarajatlar xisobini an’anaviy tizimi 100
5-chizma. ABC tizimi hisobi 101
4.2.Zamonaviy xarajatlar hisobining metodlari va boshqaruv texnologiyalari 101
6-chizma. Target kosting tizimi asosida baholash. 103
7-chizma. ABS va ABM metodlarining o„zaro bog„liqligi 103
8-chizma. Jarayonli-yo‘naltirilgan byudjetlashtirish (mahsulotdan to mablag„gacha yuritiladi) 105
10-chizma. BSC kontseptsiyasining chizmasi. 109
11-chizma. Umumiy SWOT-tahlil 111
5.1.Ishlab chiqarish zararsizligini tahlil etish 114
13-chizma. Zararsizlik nuqtasi (rentabellik ostonasi) grafigi 120
Ao 122
5.2. Bahoni shakllantirish bo’yicha qarorlar qabul qilish 127
I-Xarajatlar yondoshuvi 129
II-qiymat yondoshuvi 129
14-chizma. Bahoga yondashuvlar 129
15-chizma. Tovar qiymati va uning bahoga nisbati 132
ostona tushumi Zararlilik bahosi = 132
Tayanch so’z va iboralar 140
Takrorlash uchun savollar 141
6.1.Byudjetlashtirishga oid tashkiliy-uslubiy yondashuvlar 141
6.2.Byudjetlar bajarilishini baholash va kontrollingining uslubiy jihatlari 151
20-chizma. Chetlanishlar tahlili modeli 156
6.3.Statik va moslashuvchan byudjetlarni tuzish uslublari 163
Xorijiy va respublikamiz olimlarining statik va moslashuvchan byudjetlarga oid ta’riflari 166
X korxonasining statik byudjetdan chetlanishlarini 2-darajali tahlili, so„mda 176
7.2. Transfert bahoni shakllantirishni tashkil etish 193
8.1.Boshqaruv hisobini joriy etish 200
8.2.Boshqaruv hisobini tashkil etishning uslubiy jihatlari 208
24 - chizma. Boshqaruv hisobi tizimiga tashqi muhit ta’sirini tadqiqi bosqichlari 208
25-chizma. Boshqaruv hisobi tizimiga ta’sir etuvchi omillar 209
26-chizma. Boshqaruv hisobini tarkibiy tuzilishi 217
8.3.Boshqaruv hisobini tashkil etishning tamoyil va bosqichlari 219
5.Byudjetlashtirishni tashkil etilishi va byudjet nazorati. 282
6.Maqsadli ko„rsatkichlar va moliyaviy reja normativlari 285

Table of contents

BOSHQARUV HISOBI 1
I-Bob. «Boshqaruv hisobi» fanining predmeti, metodi va uning nazariy asoslari 1.1. Boshqaruv hisobining mazmuni va ahamiyati 5
1.3.Boshqaruv va moliyaviy hisobni o’zaro bog’liqligi 18
1.4.Boshqaruv hisobining shakllanishi va tadrijiy rivojlanishi 21
Tayanch so’z va iboralar 29
Takrorlash uchun savollar. 29
2.2.Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va tannarxni kalkulyatsiya qilish 35
2.3.Ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olish va boshqarish 44
Tayanch iboralar 54
Takrorlash uchun savollar 54
III-Bob. Mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari 3.1. Kalkulyatsiyaning tamoyillari va ob’ekti 55
3.2.Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari 69
4-chizma. Xarajatlar xisobini an’anaviy tizimi 100
5-chizma. ABC tizimi hisobi 101
4.2.Zamonaviy xarajatlar hisobining metodlari va boshqaruv texnologiyalari 101
6-chizma. Target kosting tizimi asosida baholash. 103
7-chizma. ABS va ABM metodlarining o„zaro bog„liqligi 103
8-chizma. Jarayonli-yo‘naltirilgan byudjetlashtirish (mahsulotdan to mablag„gacha yuritiladi) 105
10-chizma. BSC kontseptsiyasining chizmasi. 109
11-chizma. Umumiy SWOT-tahlil 111
5.1.Ishlab chiqarish zararsizligini tahlil etish 114
13-chizma. Zararsizlik nuqtasi (rentabellik ostonasi) grafigi 120
Ao 122
5.2. Bahoni shakllantirish bo’yicha qarorlar qabul qilish 127
I-Xarajatlar yondoshuvi 129
II-qiymat yondoshuvi 129
14-chizma. Bahoga yondashuvlar 129
15-chizma. Tovar qiymati va uning bahoga nisbati 132
ostona tushumi Zararlilik bahosi = 132
Tayanch so’z va iboralar 140
Takrorlash uchun savollar 141
6.1.Byudjetlashtirishga oid tashkiliy-uslubiy yondashuvlar 141
6.2.Byudjetlar bajarilishini baholash va kontrollingining uslubiy jihatlari 151
20-chizma. Chetlanishlar tahlili modeli 156
6.3.Statik va moslashuvchan byudjetlarni tuzish uslublari 163
Xorijiy va respublikamiz olimlarining statik va moslashuvchan byudjetlarga oid ta’riflari 166
X korxonasining statik byudjetdan chetlanishlarini 2-darajali tahlili, so„mda 176
7.2. Transfert bahoni shakllantirishni tashkil etish 193
8.1.Boshqaruv hisobini joriy etish 200
8.2.Boshqaruv hisobini tashkil etishning uslubiy jihatlari 208
24 - chizma. Boshqaruv hisobi tizimiga tashqi muhit ta’sirini tadqiqi bosqichlari 208
25-chizma. Boshqaruv hisobi tizimiga ta’sir etuvchi omillar 209
26-chizma. Boshqaruv hisobini tarkibiy tuzilishi 217
8.3.Boshqaruv hisobini tashkil etishning tamoyil va bosqichlari 219
5.Byudjetlashtirishni tashkil etilishi va byudjet nazorati. 282
6.Maqsadli ko„rsatkichlar va moliyaviy reja normativlari 285

Chapter VI. Budgeting and cost control

BOSHQARUV HISOBI 1
I-Bob. «Boshqaruv hisobi» fanining predmeti, metodi va uning nazariy asoslari 1.1. Boshqaruv hisobining mazmuni va ahamiyati 5
1.3.Boshqaruv va moliyaviy hisobni o’zaro bog’liqligi 18
1.4.Boshqaruv hisobining shakllanishi va tadrijiy rivojlanishi 21
Tayanch so’z va iboralar 29
Takrorlash uchun savollar. 29
2.2.Ishlab chiqarish xarajatlarini hisobga olish va tannarxni kalkulyatsiya qilish 35
2.3.Ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olish va boshqarish 44
Tayanch iboralar 54
Takrorlash uchun savollar 54
III-Bob. Mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari 3.1. Kalkulyatsiyaning tamoyillari va ob’ekti 55
3.2.Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari 69
4-chizma. Xarajatlar xisobini an’anaviy tizimi 100
5-chizma. ABC tizimi hisobi 101
4.2.Zamonaviy xarajatlar hisobining metodlari va boshqaruv texnologiyalari 101
6-chizma. Target kosting tizimi asosida baholash. 103
7-chizma. ABS va ABM metodlarining o„zaro bog„liqligi 103
8-chizma. Jarayonli-yo‘naltirilgan byudjetlashtirish (mahsulotdan to mablag„gacha yuritiladi) 105
10-chizma. BSC kontseptsiyasining chizmasi. 109
11-chizma. Umumiy SWOT-tahlil 111
5.1.Ishlab chiqarish zararsizligini tahlil etish 114
13-chizma. Zararsizlik nuqtasi (rentabellik ostonasi) grafigi 120
Ao 122
5.2. Bahoni shakllantirish bo’yicha qarorlar qabul qilish 127
I-Xarajatlar yondoshuvi 129
II-qiymat yondoshuvi 129
14-chizma. Bahoga yondashuvlar 129
15-chizma. Tovar qiymati va uning bahoga nisbati 132
ostona tushumi Zararlilik bahosi = 132
Tayanch so’z va iboralar 140
Takrorlash uchun savollar 141
6.1.Byudjetlashtirishga oid tashkiliy-uslubiy yondashuvlar 141
6.2.Byudjetlar bajarilishini baholash va kontrollingining uslubiy jihatlari 151
20-chizma. Chetlanishlar tahlili modeli 156
6.3.Statik va moslashuvchan byudjetlarni tuzish uslublari 163
Xorijiy va respublikamiz olimlarining statik va moslashuvchan byudjetlarga oid ta’riflari 166
X korxonasining statik byudjetdan chetlanishlarini 2-darajali tahlili, so„mda 176
7.2. Transfert bahoni shakllantirishni tashkil etish 193
8.1.Boshqaruv hisobini joriy etish 200
8.2.Boshqaruv hisobini tashkil etishning uslubiy jihatlari 208
24 - chizma. Boshqaruv hisobi tizimiga tashqi muhit ta’sirini tadqiqi bosqichlari 208
25-chizma. Boshqaruv hisobi tizimiga ta’sir etuvchi omillar 209
26-chizma. Boshqaruv hisobini tarkibiy tuzilishi 217
8.3.Boshqaruv hisobini tashkil etishning tamoyil va bosqichlari 219
5.Byudjetlashtirishni tashkil etilishi va byudjet nazorati. 282
6.Maqsadli ko„rsatkichlar va moliyaviy reja normativlari 285

Israilov Rustambek Ibragimovich Maxsudov Begmatjon Yuldashalievich
«BOSHQARUV HISOBI»
O’QUV QO’LLANMA
Muqarrir:
Musaxxix:
Bosishga ruxsat etildi qog’oz o’lchami 60x841G'16. hajmi
b.t. nusxa Buyurtma №
bosmaxonasida chop etildi.

1^O‘zbekiston respublikasi Prezidenti Shavkat Mirzieyovning Oliy majlisga Murojaatnomasi//Xalq so‘zi, 2020 yil 25 yanvar.

1^ Germaniyada boshqaruv hisobi kontrolling deb ataladi. Mazkur bobda boshqaruv hisobining muhim tarkibiy qismi bo‘lgan moliyaviy nazorat jarayonini tashkil etish tadqiq etilgan.