Ўзбекистон Республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги

Ratsion bo‘yicha sutkalik beriladigan ozuqalar yig‘ma jadvali

№	Mollar turlari	Mollar bosh soni	Maxrajda bir bosh suratda jami guruh uchun
			Yontoq (gullaganda	Makkajuhori poyasi	Oq juhori silosi-o’rtacha	Yarim shakarli lavlagi	Arpa doni chiqindilari	Non chiqindilari
1	Sog‘in sigirlar	490	7	4,0	3,0	3	2	3,0
			3 430,00	1 960,00	1 470,00	1 470,00	980,00	1 470,00
2	Bir yoshdan katta buzoqlar	294	1,50	2,00	4,00	3,00	1,00	1,00
			441,00	588,00	1 176,00	882,00	294,00	294,00
3	Bir yoshdan kichik buzoqlar	196	3,00	2,00	-	1,00	0,40	1,00
			588,0	392,00	-	196,00	78,40	196,00
	Jami, sut		4 459	2 940,00	2 646,00	2 548,00	1 352,40	1 960,00
	Jami, yil tonna		936	617	556	535	284	412

Eslatma: 1. Suratda-bir bosh mol uchun ozuqa sarfi, maxrajda -hamma guruh mollari uchun ozuqa sarfi.

2. Jami sutkalik ozuqa sarfi har bir ozuqa bo‘yicha maxrajdagi hamma guruh mollari uchun ozuqa sarflarining yig‘indisi olinadi.

3. Jami yillik ozuqa sarfi jami sutkalik ozuqa sarfining yig‘indisini qish fasli kunlari soniga ko‘paytirib (masalan, 210 kun), so‘ng uni tonnaga aylantirib olinadi

3.3. Asosiy va yordamchi xonalar, qurilishlarni tanlash, ozuqa saqlagichlar sig‘imi va sonini aniqlash bilan ferma bosh rejasini ishlab chiqish

Hisoblash uchun berilgan ma’lumotlar va me’yorlar [2].

1. 
   Poda tarkibi 3-jadvaldan olinadi.
   
2. 
   Bir bosh uchun maydon me’yori, m²
   

10- jadval

Mollar turi	Xona ichida m^2	YAyratish maydonchasida, m^2
Sigirlar	6,5-7,5	15-20
Bir yoshgacha bo‘lgan buzoqlar	2,5	5-8
Bir yoshdan katta buzoqlar	3	10-15

3. Ozuqa saqlagichlarning o‘rtacha kesimlari

a)

b)

v)

1-rasm. Ozuqa saqlagichlar uchun o‘rtacha kesimlari sxemalari:

a) ildiz-mevali ozuqalar uchun; b) dag‘al ozuqalar uchun; v) silos uchun

Eslatma: a) ildiz-mevali ozuqa g‘aramlari kengligi 1–4 m qabul qilinadi, balandligi, kengligiga va tabiiy qiyalik burchagiga bog‘liq bo‘ladi;

b) dag‘al ozuqalari g‘aramining kengligi 4-12 m qabul qilinadi, balandligi - 4,5 - 6 m;

v) silos chuqurchalari kengligi 4 - 20 m qabul qilinadi.

4. Yo‘llari kengligi - 5 m.

5. Xonalardan yo‘llargacha bo‘lgan masofa – 15 m.

6. Bir bosh sigir uchun ozuqalarning yillik sarflanishini o‘rtacha me’yori: silos-13 t, ildiz-mevali ozuqalar - 1 t, dag‘al ozuqalar - 1,5 t.

7. Ozuqalarning hajmiy og‘irligi: γ_dag‘ = 0,25 t/m³ (g‘aramda);

γ_sil = 0,65 t/m³ (saqlagichda); γ_l = 0,65 t/m³ (chuqurchada);

8. Masshtab 1:1000.

Y E CH I M I:
1. Vatman varag‘i (a=1) uzun tomonini gorizontal joylashtiring. O‘ng va pastki tomonlaridan 50 mm chekinib gorizontal va vertikal chiziqlar o‘tkazamiz, u chiziqlar fermaning ikki tomonini bildiradi. Shu chiziqlardan xonalar va ozuqa saqlagichlar va boshqa kerakli o‘lchamlar o‘lchab olinadi.

2. Xona ichidaga me’yorga asoslanib (6,5-7,5 m² bir sigir uchun) 490 bosh sigir uchun har biriga 200 bosh sigir sig‘adigan 2 molxona qabul qilamiz. kengligi V=21 m, uzunligi L= 72 m, maxsus (namunaviy) loyiha 801-291 S.

3. O‘tkazilgan gorizontal chiziqdan 15 m chekinib, shu chiziqqa parallel chiziq o‘tkazamiz, bu chiziq molxonaning yon devorlari joylashish joyini bildiradi. Bu chiziqni a¹-v¹ harflari bilan belgilasa bo‘ladi (3- rasm).

4. a - v chizig‘ida sigirxona uzunligi L=72 m ga nisbatan parallel chiziq o‘tkazamiz va bu chiziqni a¹-v¹ harflari bilan belgilaymiz.

5. Vertikal chiziqli o‘ng devordan 5 m chekinib a-v va a¹-v¹ tutashtirib punktir chiziq o‘tkazamiz. Bu chiziq birinchi (o‘ng) sigirxona yayratish maydonchasi chegarasini bildiradi.

6. Birinchi sigirxona yayratish maydonchasi (G) maydonini topamiz:

G = f · n

bu yerda f - bir mol uchun yayratish maydonchasi me’yori; (qabul qilamiz f=20 m²)

n - mollar soni;

F= 20 · 200 = 4000 m².

200 boshga mo‘ljallangan sigirxona uchun yayratish maydonchasi kengligi quyidagicha topiladi:

V_a = m

a-v va a¹-v¹ chiziqlari bo‘yicha V_a o‘lchamida 2 ta shtrix chiziq o‘tkazamiz va molxona konturini chizamiz (3 - rasm)

7. Zoogigiena va yong‘inga qarshi masofani hisobga olib (15 m ga teng) ikkinchi molxona konturini chizamiz. Oraliq masofaga sutni qayta ishlash bloki joylashadi. SHtrix chiziqlar bilan ikkinchi molxona yayratish maydonchasini loyihaga tushiramiz.

8. 6 oygacha bo‘lgan buzoqlar va 48 bosh bo‘g‘oz sigirlar uchun, 160 boshga mo‘ljallangan buzoqxona 48 o‘rinli buzoqlantirish xonasi bilan qabul qilamiz. Loyiha № 801-258 (L = 72 m, V = 21 m). Buzoqlar guruhidan bir yoshdan katta buzoqlar o‘tkaziladi (bizning misolda 294-196=98 bosh).

Buzoqxonani buzoqlantirish xonasi bilan loyihaga joylashtira­miz. Bu yerda yayratish maydonchasi maydoni:

bu yerda f₆ = 8 m²- bir buzoq uchun yayratish maydonchasidagi maydon me’yori;

n _b - buzoqlar soni;

f_s - bir sigir uchun yayratish maydonchasidagi maydon me’yori;

n¹_s - tug‘ruqxonadagi sigirlar soni, bosh.

Yayratish maydonchasi kengligi

B = 28 m deb qabul qilamiz va loyihaga tushiramiz.

9. Bir yoshdan katta buzoqlar uchun 294+98=392 bosh (170 tasi bir yoshdan kichik buzoqlar guruhidan o‘tkaziladi) me’yorga asoslanib (10m² bir bosh uchun) o‘lchamlari 72x21 m bo‘lgan xona qabul qilamiz. Yayratish maydonchasi maydoni:

F_kb = n_kb · f_kb = 392 · 15 = 5880 m²

Maydon kengligi:


Oziqlantirish joyini hisobga olgan holda (0,4 – 0,7 m bir bosh uchun) yayratish maydonchasini xonaning ikki tomoniga joylashtiramiz.

10. Xonalardan 15 m yuqorida punktir chiziqlar bilan ferma markaziy yo‘l markazini belgilaymiz.

11. CHorvadorlar uyini fermaga kirish joyiga joylashtiramiz.

12. Ozuqa sexini sigirxonalar oralig‘ida 30 masofada joylashtiramiz.

13. Markaziy yo‘ldan (gorizontal punktir chiziq) 50-55 mm masofada fermaning chegarasini belgilaymiz.

14. Fermaning burchagiga sun’iy qochirish punktini va buqalarni yayratish maydonchasini joylashtiramiz.

15. Shu yerda suv minorasi va nasos stansiyasini joylashtiramiz.