Ўзбекистон Республикаси Марказий банки пул-кредит сиёсатининг 2022 йил ва 2023-2024 йиллар даврига мўлжалланган асосий йўналишлари

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки
 
ПУЛ-КРЕДИТ СИЁСАТИНИНГ 2022 ЙИЛ ВА 2023-2024 ЙИЛЛАР
ДАВРИГА МЎЛЖАЛЛАНГАН АСОСИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИ
86
 
Моделнинг авторегрессив қисми (AR – Auto-regressive) эрксиз 
ўзгарувчининг (бизнинг моделда муомаладаги нақд пул маблағлари 
қолдиғи ўзгариши) ўзининг олдинги қийматларининг функцияси 
эканлигини тахмин қилса, ўртача ҳаракатланиш қисми (MA – Moving 
average) эса доимий тасодифий шокларни қўшиш имконини беради. 
Муомаладаги нақд пул маблағлари қолдиғи ўзгариши мавсумий 
характерга эга бўлиб, ундаги мавсумийликлар қуйидаги шартли 
ўзгарувчилар орқали қамраб олинади: 
1) 
ҳафталик: муомаладаги нақд пулларнинг ҳафта якунидан олдин 
(жума кунлари) ортиши кузатилиб, дам олиш кунларида аҳолига 
банкоматлардан ечиб олиш учун етарлича маблағларнинг 
жойлаштирилиши билан изоҳланади; 
2) 
ойлик: иш ҳақи ва пенсия тўловларининг амалга оширилиши 
сабабли ойнинг биринчи ярмида муомаладаги нақд пул 
ҳажмларининг ортиши ҳамда солиқ ва бошқа мажбурий 
тўловларнинг амалга оширилиши ҳисобига ойнинг иккинчи ярмида 
қисқариши кузатилади; 
3) 
йиллик: асосан II-III чоракларда муомаладаги нақд пулларнинг 
ортиши ҳамда қолган чоракларда қисқариши кузатилади ва бу аҳоли 
харид фаоллигининг айнан ушбу даврда сезиларли ортиши билан 
тушунтирилади; 
4) 
календар таъсири: байрамлар сезиларли таъсирга эга бўлиб, 
байрам олди кунлари муомаладаги нақд пулларнинг сезиларли 
ортиши кузатилади. 
Модел қуйидаги кўринишга эга: 
DL_CIC = β
0
 
+ β
1
*AR(1) + β
2
* AR(2) + β
3
* AR(21) + β