Юқорида тавсифланган барча салбий таъсирлар, эҳтимол, болаларнинг ақлий ва жисмоний фаровонлиги ва ривожланишига зарар етказиши мумкин. Айниқса, COVID-19 инқирози туфайли ҳаёт даражаси кескин пасайган оилалар, кам таъминланган оилаларда яшовчилар, ногиронлиги бўлганлар ва айниқса заиф оилалар таъсирга дуч кеклган бўлиши мумкин. Тегишли аралашувларсиз ва хизматлардан фойдаланишмаса, улар бошдан кечирган салбий таъсирлар узоқ муддатли камчиликларни келтириб чиқариши ва кейинчалик уларнинг имкониятларини камайтириши мумкин.
Ҳукуматнинг миллий ижтимоий таъминот тизимига умумий нуқтаи назар
2019 йилда Ўзбекистон ўзининг ижтимоий ҳаётини нақд пулга асосланган ҳаёт тарзига ЯИМнинг 9,2 фоизини инвестиция қилмоқда. Юқори даромадли мамлакатларда бўлгани каби, Ўзбекистонда ҳам болаликдан тортиб кексаликка қадар бутун ҳаёт цикли давомида дуч келадиган муаммоларни ҳал қилишда катта ижтимоий ҳимоя тизими яратилди (3.1- расмга қаранг). Бироқ, шунга қарамай, бир қатор камчиликлар мавжуд.
3.1-расм: Ўзбекистоннинг миллий ҳаёт циклини ижтимоий ҳимоя қилиш тизими
Манба: ЮНИСЕФ (2019)
Ўзбекистон аҳолисининг нисбатан ёш бўлишига қарамай, барча инвестицияларнинг 75 фоизи ёки ЯИМнинг 6,95 фоизи кекса ёшдаги пенсия таъминоти тизимида бўлиб, аҳолиси анча кекса бўлган бошқа мамлакатларга қараганда анча юқори. Болаларнинг қашшоқлигини камайтириш учун кекса ёшдаги пенсия тизимига боғлиқлик нафақахўрларга катта юкни юклайди: уларнинг қарамоғидаги кўп сонли оила аъзолари ўртасида уларнинг пенсиясининг бўлиниши нафақахўрларнинг ўзларининг фаровонлигини бузиши мумкин. Бу, айниқса, COVID-19 шароитига тааллуқлидир, чунки инқироз оилалар бўйича қўшимча даромадларни қўллаб-қувватлашга бўлган талабнинг кескин ва дарҳол ўсишига олиб келди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
