Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 3

 
 

---

183 
Маҳсулот таннархини ҳисоблаш кетма-кетлиги 
Таннархни ҳисоблаш объектлари аниқланади 
Маҳсулот турлари бўйича ишлаб чиқариш ҳажми ҳисоблаб чиқилади 
Асосий воситларни сақлаш ҳаражатлари тегишли объектлар бўйича 
тақсимланади 
Ишлаб чиқаришга хизмат кўрсатувчи бўлинмалар маҳсулоти (иши, хизмати) 
таннархи аниқланади 
Суғориш ва ерни қуритиш харажатлари тақсимланади 
Ҳисобга олиш объектлари бўйича жами ишлаб чиқариш ҳаражатлари аниқланади 
Ўсимликчилик маҳсулотлари таннархи ҳисобланади 
Чорвачилик маҳсулотлари таннархи ҳисобланади 
Чорвамоллари тирик вазни ва уни ўсиши таннархи ҳисобланади 
Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишловчи ёрдамчи ишлаб чиқариш 
маҳсулотлари таннархи ҳисобланади 
 
7.2.3-расм. 
Ҳар бир корхона учун маҳсулот таннархини пасайтириш 
имкониятларини излаб топиш иқтисодий самарадорлик нуқтаи - назаридан 
муҳим ҳисобланади. Чунки, маҳсулот таннархи қанчалик арзон бўлса, 
шунчалик корхона оладиган фойда миқдори ошиб боради. 
Кейинги йилларда ишлаб чиқариш жараёнида истеъмол қилинадиган 
ресурслар ҳамда хизмат кўрсатиш корхоналари иш ва ҳизматлари 
нархларининг тез суратлар билан ошиб борганлиги маҳсулотлар 
таннархининг ҳам қимматлашиб кетишига сабаб бўлмоқда. Бу вазият 
аксарият ҳолларда кичик тадбиркорлик корхоналари етиштираётган 
махсулотларни зарар билан сотишига сабаб бўлади. Шунинг учун, кучли 
рақобатга асосланган муносабатлари шароитида кичик тадбиркорлик 

---

184 
корхоналари олдида махсулот таннархини ҳар томонлама пасайтириш 
йўлларини излаб топиш вазифаси туради. 
Маҳсулот таннархини пасайтириш йўллари қуйидагилардан иборат 
бўлиши мумкин: 
- ишлаб чиқаришга юқори унумли, ишончли ва арзон ишлаб 
чиқариш воситаларини жорий этиш; 
- асосий айланма фондлардан оқилона ва самарали фойдаланиш; 
- ишлаб чиқаришнинг материал сиғимини камайтириш ва 
тежамкорликка эришиш; 
- машина ва техникаларнинг кунлик ва йиллик иш унумини кўтариш; 
- ресурсларни тежовчи ва чиқитсиз технологиялардан кенг 
фойдаланиш; 
- ишлаб чиқариш вамеҳнатни ташкил этишнинг илғор шаклларидан 
фойдаланиш; 
- меҳнат унумдорлигини ошириш; 
- маҳсулотлар сифатини ошириш ва нобудгарчилик, йўқотишларга 
йўл қўймаслик; 
- қишлоқ хўжалигида экинлар ҳосилдорлиги ва чорва моллари 
махсулдорлигин ошириш ва бошқалар.