Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик иқтисодиёт институти

Хулоса ва таклифлар
Меҳнат бозорини самарали ривожлантириш орқали аҳолини иш билан бандлигини оширишнинг назарий асослари ўрганиш жараёнида биз қўйидаги хулосаларга келинди:

• 
  ижтимоий йўналтирилган механизмларни амалда қўллаш бозор иқтисодиёти таъминлашнинг асосий мезонларини аниқлашга имкон берди
  
• 
  қишлоқ аҳолисини иш билан таъминлашда. Улар таркибий қисмлардан биридир қишлоқ ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг асосий йўналишлари.
  
• 
  аҳолини иш билан таъминлашни муҳим шарти ва ажралмас қисми сифатида таҳлил қилиш қишлоқ ижтимоий-иқтисодий ривожланиши, мақбул даражада таъминланади унинг асосий мезонлари ва баллар жадвалини қоплаш имконияти мавжуд.
  
• 
  хорижий мамлакатларнинг самарали тажрибасини ўрганиш асосида меҳнат бозорини ривожлантириш ва шу асосда қишлоқларда бандликни ошириш аҳоли, ривожланиш чора-тадбирлари кўмаги туфайли аниқланди
  
• 
  саноат, қишлоқда хусусий тадбиркорлик, бирлаштирилган меҳнат бозорида мослашиш ва хавфсизлик даражасини ошириш, ортиб бориш ахборот соҳасида юқори малакали мутахассислар сони ва қишлоқдаги коммуникация технологиялари имконият билан таъминланди қишлоқ меҳнат бозоридаги мавжуд муаммоларни самарали ҳал этиш.
  

Меҳнат бозорини самарали ривожлантириш ҳолати ва унинг ҳоли бандлигига таъсирини таҳлил қилиш ва баҳолаш орқали қўйидаги илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилди:

• 
  шаҳар меҳнат бозорларидан фарқли равишда қишлоқ меҳнат бозорлари ҳудуд бирлигига тўғри келадиган иш кучи ва иш жойларининг камлиги, турар жой бозори ва ижтимоий инфратузилмаларнинг ривожланмаганлиги оқибатида иш кучи ҳаракатчанлиги пастлиги хусусиятларига эгадир;
  
• 
  қишлоқ жойларида ишсизликнинг шаҳарлардагига қараганда жиддий равишда давомийлиги. Бу мазкур ҳудудларда янги иш жойлари яратиш суръатлари нисбатан сустлиги билан изоҳланади. Айниқса, қишлоқдаги институционал ислоҳотлар натижасида меҳнат унумдорлигининг сезиларли равишда ортиши ортиқча иш кучларининг бўшатилишига олиб келди.
  
• 
  қишлоқ жойларида иш билан бандликнинг ўз-ўзини банд қилиш, эгилувчан шаклларини (тўлиқсиз иш куни, ҳафталик, касаначилик, уй меҳнати, ҳунармадчилик, оилавий тадбиркорлик) кенгайтириш. Ушбу шаклдаги иш ўринларини ташкил этишга кам харажат қилган ҳолда юқори натижага эришилади;
  
• 
  қишлоқларда тадбиркорлик ҳисобидан янги иш жойлари яратишни (молиявий, солиқ имтиёзлари бериш, фоизсиз кредитлар, қўшимча ер майдонлари, фойдаланилмаётган қувватларни ижарага бериш ва бошқа усуллар) қўллаб-қувватлаш. Бунда Ўз.Р. қонунчилик доирасида бериладиган имтиёзлар ҳақида кенгроқ доирада тарғибот-ташвиқот ишларини ташкил этиш тавсия қилинади; \
  
• 
  иш билан таъминлаш қишлоқ аҳолиси ва сифат кўрсаткичларининг ўсишида намоён бўлади меҳнат ресурслари, ишчи кучи таклифини шакллантириш, хусусий қишлоқ ишчисининг мулкини унинг ишчи кучига таъминлаш, таъминлаш малакали ишчи кучига бўлган талаб ва унинг ўртасидаги мувозанат таъминот, иш берувчиларни иқтисодий рағбатлантириш, ривожлантириш молиявий, иқтисодий ва кредит сиёсати, капитал ва меҳнат бозори, иш берувчи ва ходим ўртасида шартнома тузиш, устувор вазифа сифатида аҳолининг бандлигини таъминлаш ижтимоий соҳадаги давлат сиёсати.
  
• 
  қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишлаш ва сақлаш учун, тузилмалар ўртасида қишлоқ хўжалиги техникаси, хизмат кўрсатиш ва бошқалар ва бошқалар қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришини ривожлантиришга ёрдам берадиган энг кўп.
  
• 
  иш аҳоли бандлигини таъминлашнинг энг муҳим йўналиши Қашқадарё вилояти ҳозирги вақтда ва яқин келажакда қишлоқда иш билан банд бўлган меҳнатга лаёқатли аҳолининг қайта тақсимланиши иқтисодиёт, бошқа тармоқ ва соҳаларда ортиқча ишчи кучини сафарбар этиш лозимдир.