Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

4. Ҳисобий изоҳ қисмининг мазмуни (ишлаб чиқилиши лозим бўлган саволлар рўйхати): ________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Чизмалар рўйхати (бажарилиши шарт бўлган чизма ва графиклар): ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6.БМИ қисмлари бўйича маслахат берувчилар

Қисм	Маслаҳатчи	Имзо	Сана

7.Топшириқ берилган вақт «____» _____________________ 2023 йил
Рахбар: _________________________ Топшириқ олди _________________
8.Битирув малакавий ишини бажариш режаси.

Т.р	Битирув иши босқичларининг номи	Бажариш муддати			Бажарил-ганлиги
		сана	куни	%

Битирув малакавий иши раҳбари Олимов Ф.М.

Топшириқни бажаришга олдим Боймуродов Н.А.

Топшириқ берилган вақти. 2023 й.

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ


ҚАРШИ МУҲАНДИСЛИК-ИҚТИСОДИЁТ ИНСТИТУТИ
ГЕОЛОГИЯ ВА КОНЧИЛИК ФАКУЛЬТЕТИ


5311600-«Кончилик иши» бакалавриатура таълим йўналиши
“Кончилик иши ва геодезия” кафедраси
«Тасдиқлайман»
кафедра мудири
________Ғ.Н.Алиқулов
“____” ________2023 йил


Фойдали қазилма конларини геотехнологик усулда қазиб олишнинг физик-кимёвий асосларини ўрганиш.
БИТИРУВ МАЛАКАВИЙ ИШИ
Д А С Т У Р И
БМИ бажарувчи: Боймуродов Н.А.
Раҳбар: асс. Олимов Ф.М.


Қарши–2023 й
Мундарижа

Т|Р	Бўлимлар номи	бети
	Кириш
Ӏ	Назарий қисм.
1.1	Shimoliy “Konimex” konining qisqacha geologik tavsifi.
1.2	Фойдали қазилма конларини геотехнологик усулда қазиб олишнинг таснифлари
1.3	Uranning fizik-kimyoviy xossalari va xususiyatlari.
ӀӀ	ФОЙДАЛИ ҚАЗИЛМА КОНЛАРИНИ ГЕОТЕХНОЛОГИК УСУЛДА ҚАЗИБ ОЛИШНИНГ ФИЗИК-КИМЁВИЙ АСОСЛАРИ ВА ЖАРАЁНЛАРИ.
2.1	Тоғ жинси массивларининг физик-кимёвий хусусиятлари.
2.2	Фойдали қазилмаларни физико-кимёвий ва микробиологик усулда ажратиб олишни умумий баҳолаш.
2.3	Мисни танлаб эритиб ажратиб олиш.
2.4.	Олтингугуртни скважина орқали эритиб ажратиб олиш.
2.5.	Фойдали қазилмаларни ер остида танлаб эритиб олиш.
2.6.	Фойдали қазилма конларини ер ости ва очиқ усулда биргаликда ва такрорий қазиб олиш.
2.7.	Рудаларни денгиз ва океанлар тубидан қазиб олиш.
2.8.	Фойдали қазилма конларини геотехнологик усулда қазиб олишнинг ишлаб чиқариш жараёнлари.
2.9.	Фойдали қазилмаларни ер остида иссиқлик таъсирида эритиш усули билан қазиб олиш технологияси.
2.10.	Uranil sulfat olish texnologik sxemasi.
ӀӀӀ	Хаёт фаолияти хавфсизлиги.
3.1	Сулфат кислота билан ишлаганда хавфсизлик қоидалари.
3.2	Електр хавфсизлиги.
3.3	Атроф муҳитни мухофаза қилиш.
	Хулоса ва тавсиялар
	ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

Mavzu: FOYDALI QAZILMA KONLARINI GEOTEXNOOGIK USULDA QAZIB OLISHNING FIZIK – KIMYOVIY ASOSLARINI O`RGANISH


R e j a :

	Кириш
Ӏ	Назарий қисм.
1.1	Shimoliy “Konimex” konining qisqacha geologik tavsifi.
1.2	Фойдали қазилма конларини геотехнологик усулда қазиб олишнинг таснифлари
1.3	Uranning fizik-kimyoviy xossalari va xususiyatlari.
ӀӀ	ФОЙДАЛИ ҚАЗИЛМА КОНЛАРИНИ ГЕОТЕХНОЛОГИК УСУЛДА ҚАЗИБ ОЛИШНИНГ ФИЗИК-КИМЁВИЙ АСОСЛАРИ ВА ЖАРАЁНЛАРИ.
2.1	Тоғ жинси массивларининг физик-кимёвий хусусиятлари.
2.2	Фойдали қазилмаларни физико-кимёвий ва микробиологик усулда ажратиб олишни умумий баҳолаш.
2.3	Мисни танлаб эритиб ажратиб олиш.
2.4.	Олтингугуртни скважина орқали эритиб ажратиб олиш.
2.5.	Фойдали қазилмаларни ер остида танлаб эритиб олиш.
2.6.	Фойдали қазилма конларини ер ости ва очиқ усулда биргаликда ва такрорий қазиб олиш.
2.7.	Рудаларни денгиз ва океанлар тубидан қазиб олиш.
2.8.	Фойдали қазилма конларини геотехнологик усулда қазиб олишнинг ишлаб чиқариш жараёнлари.
2.9.	Фойдали қазилмаларни ер остида иссиқлик таъсирида эритиш усули билан қазиб олиш технологияси.
2.10.	Uranil sulfat olish texnologik sxemasi.
ӀӀӀ	Хаёт фаолияти хавфсизлиги.
3.1	Сулфат кислота билан ишлаганда хавфсизлик қоидалари.
3.2	Електр хавфсизлиги.
3.3	Атроф муҳитни мухофаза қилиш.
	Хулоса ва тавсиялар
	ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

KIRISH
Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Миромонович Мирзиёевнинг 2022 йилда амалга оширилган асосий ишларнинг якунлари ва Ўзбекистон Республикасининг 2023 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг энг устувор йўналишларида бир қатор вазифалар белгилаб олинди. 2022 йилда бақарор ўсиш суръатлари 5,5 % ни ташкил этиб, экспорт ҳажми 14,4 % га кўпайди. Ташқи савдо айланмаси эса 854 млн га етди. Қисқа вақт ичида валютанинг тўлиқ конвертацияси амалга оширилди. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ошириш ҳисобидан 336000 дан зиёд бўш иш ўринлари яратилди. Келгусида бу кўрсаткичларнинг ҳам сон , ҳам сифат кўрсаткичларини янада оширишга аҳамият қаратилди. Шундан сўнг президентимиз мамлакатимизда шаклланган ан-анага мувофиқ кириб келаётга янги 2023 йилга қандай ном бериш бўйича ўз таклифларини баён этди. 2023 йилда юртимизда “Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб қувватлаш йили” деб эълон қилинди. Бизнинг кончилик соҳамизда инновацион технология ва ғояларни кенг тадбиқ этишни замоннинг ўзи талаб этмоқда. Биринчи навбатда инновацион технология ва ғояларни кенг тадбиқ этиб ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш, иккинчи навбатда бўш иш ўринларини яратиш, ўчинчи ўринда эса ташқи экспорт ҳажмини оширишда ҳам муҳим ўрин тутади.
Моддий ресурслардан оқилона фойдаланиш бўйича аниқ низом ва тартибларни жорий этиш зарулиги биринчи навбатдаги вазифа этиб тайинланди. Ўзбекистон табиий ресурсларга бойлиги, унумдор тупроғимиз, иқлим ва табиатимиз қулайлиги билан аҳоли жон бошига тўғри келадиган ЯИМ ҳажми бўйича Республикамизни дунё рейтингида ривожланган мамлакатлар қаторида бўлишга имкон беришини таъкидлаб ўтдилар.
Ўзбекистон Республикасида ишга солинаётган фойдали қазилма конлари, МДҲ даги бошқа мамлакатларникидан ўзининг жуда катта захиралари билангина эмас, балки бир қатор хусусиятлари билан ҳам ажралиб туради. Бир қатор фойдали қазилмалар, олтин, кумуш, уран, мис, вольфрам, каолинлар бўйича Ўзбекистон тасдиқланган захиралар ва истиқболли рудалар жиҳатидан МДҲ дагина эмас, балки бутун дунёда ҳам етакчи ўринни эгаллайди.
Геотехнология - фойдали қазилмаларни харакатчан холатга утқазиш ва уни ер юзасидан конгача булган скважиналар орқали қазиб олишни таъминлаш учун махсулдор катламга физик, кимёвий биёкимёвий ва микробиологик таъсир кўрсатиш тўғрисидаги фандир.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев мамлакатимизни 2021 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 2022 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисида Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси фаолияти самарадорлигига алоҳида эътибор қаратиб, соҳада ишлаб чиқаришни кўпайтириш ва янги фабрикалар қуриш бўйича вазифалар белгилаб берган эди.
Ер қаърини геологик ўрганиш, ундан фойдаланиш ва муҳофаза қилиш соҳасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириш, кончилик муносабатларини бошқариш, минерал-хомашё базасини жадал ривожлантириш ва қайта тўлдирилишини таъминлаш, хомашёнинг янги турлари ва конларини қидириш, геология-қидирув ишларига замонавий услуб ва юқори технологияларни жорий қилиш, кадрлар малакасини ошириш Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг асосий вазифалари этиб белгиланди.
Навоий кон-металлургия комбинатининг “Қимматбаҳо металлар ва уран геологияси” илмий-ишлаб чиқариш маркази ҳамда Олмалиқ кон-металлургия комбинатининг “Рангли металлар геологияси” илмий-ишлаб чиқариш маркази қўмита таркибига ўтказилди. Бугунги кунда Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси таркибида 32 ташкилот 4 йўналиш бўйича фаолият юритмоқда.
Президентимиз тоғ-кон саноатининг узоқ муддатли истиқболларига, соҳанинг ҳудудларда саноатни ривожлантиришдаги ўрнига алоҳида эътибор қаратди. Тармоққа чет эл инвестицияларини фаол жалб этиш, фойдали қазилмаларни ўзлаштириш ва қайта ишлаш ҳажмини ошириш, янги корхоналар ташкил этиш ва иш ўринлари яратиш бўйича кўрсатмалар берилди.
Йиғилишда соҳадаги йирик муассасалар – Навоий кон-металлургия комбинати ва Олмалиқ кон-металлургия комбинати томонидан амалга ошириладиган лойиҳалар ижросига ҳам эътибор қаратилди.
Президентимиз ташаббуси билан қабул қилинган дастурга мувофиқ 2022-2030 йилларда Навоий кон-металлургия комбинатида 27 лойиҳани амалга ошириш белгиланган. Қиймати 3 миллиард 63 миллион доллар бўлган мазкур лойиҳалар натижасида 2030 йилга бориб ишлаб чиқариш ҳажми 30 фоизга ошади. Қўшимча 31 мингга яқин иш ўрни яратилади.
Ушбу муҳим лойиҳаларни ишончли электр энергияси билан таъминлаш бўйича чора-тадбирлар дастурини тасдиқлаш зарурлиги қайд этилди.
Олмалиқ кон-металлургия комбинати томонидан умумий қиймати 2 миллиард 720 миллион доллардан ошиқ 18 инвестиция лойиҳаси амалга оширилмокда. “Ёшлик-1” ва “Ёшлик-2” конларини ўзлаштириш, “Самарчўқи” ер ости конини қуриш ва Сурхондарё вилояти Шеробод туманида цемент заводи барпо этиш улар орасида энг муҳимларидир.
Йиғилишда “Ёшлик-1” ва “Ёшлик-2” конларини ўзлаштиришни янада тезлаштириш бўйича тавсиялар берилди.
2021-2026 йилларга мўлжалланган минерал-хомашё базасини ривожлантириш ва қайта тўлдириш давлат дастури доирасида геология-қидирув ишлари жадвал асосида амалга оширилмоқда. Жорий йилда Фойдали қазилмалар захиралари бўйича давлат комиссияси томонидан 13 кон бўйича захиралар тасдиқланиб, саноатда ўзлаштиришга тайёрланди. Йил охиригача яна 13 кон бўйича захиралар тасдиқланиши режалаштирилган.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев Қорақалпоғистон Республикаси ва вилоятларга ташрифлари чоғида геология соҳасига доир саксонга яқин вазифалар белгилаган. Жумладан, ер ости сувлари захираларини кескин кўпайтириш ва аҳолини тоза ичимлик суви билан таъминлаш, Ангрен ва Олмалиқ ҳудудларида фойдали қазилма базасини кенгайтириш ва конларни саноатда ўзлаштириш бўйича ишлар бошлаб юборилган.
Мутасаддиларнинг бу борадаги ҳисоботлари эшитилди.Кадрлар тайёрлаш масаласига ҳам алоҳида эътибор қаратилди. Соҳани замонавий мутахассислар билан таъминлаш учун Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитаси ҳузурида ихтисослашган олий таълим муассасаси ташкил этиш, унда илмий изланишларга катта аҳамият қаратиш, ишлаб чиқариш корхоналари ва таълим тизими ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш зарурлиги таъкидланди.
Шу муносабатлар билан foydali qazilma konlarini geotexnoogik usulda qazib olishning fizik – kimyoviy asoslarini o`rganish бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири ҳисобланади.

1.