Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Бухоро ози

Визуал компонентлар хусусиятларини дастур бажарилиш вақтида бошқариш 
Дастур бажарилиш вақтида компонентлар хусусиятлари қийматининг барча 
ўзгаришлари бажариладиган иш коди тўлиқ Паскаль тилида ёзилишини талаб 
қилади. Дастур бажарилиш вақтида Object Inspectorдан фойдаланиш мумкин эмас. 
Лекин, компонентлар хусусиятларига дастурий йўл билан мурожаат қилиш анча 
қулай. Бирор хусусиятнинг қийматини ўзгартириш учун сиз қуйидагига ўхшаш код 
ёзишингиз кифоя:
MyComponent.Width := 35;
Бу сатр компонентнинг кенглиги Widthни 35 қийматга ўрнатади. Агар бундан 
олдин компонентнинг кенглиги 35 га тенг бўлмаса, сиз компонент қандай қилиб 
кенглигини ўзгартиришини кўришингиз мумкин.
Шундай қилиб, Object Inspector дастур бажарилиш вақтида қилиш мумкин 
бўлган ишни лоиҳалаш вақтида оддийроқ бажариш имкониятини беради холос. 
Бундан ташқари объектларнинг Object Inspectorда кўринмайдиган хусусиятлари ҳам 
бўлиши мумкин, уларни фақат дастурий йўл билан ўзгартириш мумкин.
SHAPEDEM1 дастури 
SHAPEDEM1.DPR дастури , дастур бажарилиш вақтида фойдаланувчи 
интерфнйсини ўзгартиришнинг бир неча йўлларини намойиш қилади. SHAPEDEM1 
дастури атиги формага ўрнатилган TShape, ўтказиш йўлакчалари ва бир нечта 
тугмадан иборат.
SHAPEDEM1.DPR дастурининг коди:
program Shapedem;
uses
Forms,

---

43 
Mina in 'MAIN.PAS' {Form1};
begin
Application.CreateForm(TForm1, Form1);
Application.Run;
end.
Бизнинг ScrollBarлар мисолимизда экраннинг ўртасидаги тасвирнинг 
ўлчамларини ўзгартириш учун ишлатилади. Тасвирнинг янги кўринишини танлаш 
учун ўзида тасвирлар номини сақловчи (ComboBox) дан, тасвир ёки форма рангини 
ўзгартириш учун стандарт ранг танлаш мулоқот ойнаси ва мос тугмалардан 
фойдаланамиз.
Форма рангини ўзгартириш учун Dialogs саҳифасидан ColorDialog объектини 
формага ўрнатинг. Шунингдек, формага оддий тугма Buttonни ташлаб қулайлик 
учун унинг Caption хусуиятидаги ёзувни “Форма ранги”га ва Name хусуиятидаги 
ёзувни “FormColor”га алмаштиринг. Шу тугмага сичқончани икки марта 
чиқиллатсак, қуйидаги кўринишга эга бўлган дастур матни чиқарилади: