Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик қурилиш институти

Тик ҳолатнинг камчиликлари:
-гавдани тик ушлаб туриш ва ҳаракатлари учун кўп мускул иши талаб қилинади, натижада энергия сарфи ортади;
-инсон гавдасидаги суюқликлар (қон) босими ортади;
-пастки қисмларидаги мускулларда қон увиши кузатилади.
Ўтирган ҳолда, иш жойга тавсиялар:
Ўтирган ҳолда ишлаш тик туриб ишлагандан қатор қулайликларга эга:
-гавдани ушлаб туриш учун статик босим камаяди;
-энергия сарфи камаяди.
Бу ҳолатнинг камчиликлари:
-кўриш майдони ва шароити ёмонлашади;
-етиш масофаси қисқаради;
-куч билан ишлаш имконияти пасаяди;
-қорин мускуллари узоқ вақт ишлаганда бўшашади.
Иш жойини ташкил қилишда қуйидаги асосий шартларга риоя қилиши зарур:
-операторга меҳнат фаолияти жараёнида барча ҳаракатлар ва силжишларни
бажариши учун етарли ишчи майдон ҳажмини яратиш;
-оператор билан техника орасида, ҳамда операторлар орасида (гуруҳ бўлиб ишлаганида) етарли даражада физик, эшитиш ва кўриш алоқаларини яратиш;
-бошқариш воситаларини операторнинг ҳаракат (мотор) чегарасида жойлаштириши (энига, бўйига, чуқурлигига);
-меҳнат жараёни хусусиятларидан келиб чиқадиган асосий ва ёрдамчи операцияларни операторнинг ишчи ҳолатида бажариш имконияти бўлиши;
-ишчи муҳит факторларининг оптимал, рухсат этилган чегарасида бўлиши (атроф муҳит шароити, шовқин, титроқ, ёритилганлик ва бошқалар);
-операторни атроф муҳитнинг хавфли ва зарарли факторлари таъсиридан ҳимояловчи зарур воситалар яратиш;
-операторнинг муддатидан олдин чарчоғини олдини олиш ёки камайтириш;
-визуал маълумотларининг оптимал кўринишини таъминлаш;
-ишчи ҳолатини алмаштириб туриш.
Маиший хоналар ва қурилмалар учун санитария меъёрлари қуйидагича (ШНК 2.09.04-09): маиший хоналарнинг баландлиги 2,5 м, кийим ечадиган ва киядиган хоналардаги шкафларнинг баландлиги 1,8 м, ёпиқ шкафларнинг ўлчами 0,25x0,5 м, икки тавақали шкафларнинг ўлчами 0,5x0,33x1,8 м, очиқ ҳолда сакданадиган кийим илгичнинг баландлиги 1,65 м, илмоқларнинг сони 1 м га 5 та, ўриндиқнинг эни бир жойга 0,6 м, ювинадиган хоналардаги кран-алмаштиргичларнинг сони 25 ишловчига ва кранлар 15 ишловчига битта ҳисобидан ўрнатилади, ювиндиқликлар оралиғидаги масофа 0,6 м, душ ўринлари 8 та ишловчига битта ҳисобидан олинади, душ хонасининг ўлчами 0,9 х 0,9 м. Ҳожатхоналар бинолар ичида иш жойидан 75 метрдан ва территорияда бинодан 150 метрдан узоқ бўлмаган ҳолда жойлаштирилади. Унитазларнинг сони 15 та аёлга ёки 30 та эркакка битта ҳисобидан ўрнатилади. Сменада ишловчиларнинг сонини ҳисобга олган ҳолда 10 кишига (аёл ва эркакларга) битта ҳожатхона ташкил қилишга рухсат берилади.
Иш вақтида дам олиш хоналари 1 кишига 0,2 м² ҳисобидан олинади, фақат умумий майдони 18 м² дан кам бўлмаслиги керак.
Ичимлик сувларни ташкил қилиш санитария-гигиена томонидан жуда катта аҳамиятга эга. Сув ичишда отилиб турадиган сув жўмраклардан фойдаланиш унумли ҳисобланади, улар тўғридан-тўғри совуқ сув қувурларига уланади. Оғир меҳнат шароитларида сувни қисман шўрлантириш ва газлаштириш мақсадга мувофиқдир. Ичимлик сувнинг ҳарорати 8° дан паст ва 20° дан юқори бўлмаслиги керак. Бир сменада бир ишловчига 2 дан 5 л гача сувнинг сарф бўлиш миқдори белгиланади, шунингдек у иқлим шароитига ва меҳнатнинг турига ҳам боғлиқ бўлади.
Корхонадаги иш шароитлари одамнинг баданини кирланиб кетишига олиб келса, унда, албатта, душхоналар ташкил қилинган бўлиши лозим. Агар сменада 15 тадан кўп аёл ишласа, уларга шахсий гигиена хонаси ташкил қилинади. Бу хона аёллар ҳожатхонаси ёнида жойлашган бўлиб, ҳар бир аёлга 0,2 м² ҳисобида ташкил қилиниб, умумий майдони 4 м² дан кам бўлмаслиги керак.
Ҳамма санитария-маиший хоналари ҳар куни тозаланиши, ювилиши, ҳар доим шамоллатиб турилиши, вақт-вақтида дезинфекцияланиши зарур.
Санитария ва маиший хоналаридан бошқа мақсадларда фойдаланиш қатъий ман этилади.