Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Хулоса___________ 
Тавсиялар_________  
Дудуқланувчи болани текшириш натижалари логопед томонидан 
психологик-педагогик хулоса шаклида умумлаштирилади. Хулосада 
дудуқланувчи болани меъёрдан четга чиқиш ҳолатларини белгиловчи 
маълумотларини акс эттириш жоиз.
Логопед хулосасида қуйидагилар акс этиши жоиз: 
— МАТни органиг жароҳатланиш белгиларини мавжудлиг (тиббий 
хулоса асосида); 
— Мускул-пай тортишиш шакли (тоник, клоник, аралаш); 
— Мускул-пай тортишиш жойи (нафас, овоз, артикулясия аъзолари, 
аралаш); 
— Дудуқланиш даражаси (енгил, ўрта, оғир); 

---

58 
— Нутқ темпи (секинлашган, тезлашган, жуда тез гапириш, 
тахилалиянинг мавжудлиги); 
— мотор функция ҳолари; 
— Ҳиссий ҳолатни дудуқланишга таъсири; дудуқланиш жараёнида 
ҳаяжонланишни мавжудлиги, ҳаяжонланишга реакция.
— Логофобиянинг мавжудлиги;
— Нутқий ва ҳаракатли найранглар, эмболофразиялар, нутқ услубини 
ўзгариши; 
— Бошқа нутқ нуқсонларини мавжудлиги (дислалия, дизартрияни енгил 
шакллари, НТР); 
— Дудуқланувчи болани индивидуал-психологик ҳусусиятлари, ўйин 
фаолиятининг ҳусусиятлари, ўқув фаолиятига муносабати. 
— Дудуқланиш намоён бўладиган вазиятлар доираси (барча 
вазиятларда, аксарият вазиятларда, баъзиларида). 
Шу асосида логопед дудуқланишни клиник шаклларини ажратиш 
имкониятига эга бўлади. 
Хулосалардан лавхалар: 
1-намуна 
Дудуқланиш боланинг меъёрдаги психик-мотор ривожланиш фонида 2 
ёшу 5 ойлигида қўрқувдан кейин ўткир бошланган, нутқнинг фонетик, 
лексик-грамматик томонини ривожланиши ёшига мос. Мускул-пай 
тортишиши артикулясион-нафас аъзоларида, тоно-клоник типда, ўрта 
даражада намоён бўлмоқда. Невротик шаклдаги дудуқланиш.  
2- намуна 
Тиббий ҳужжарларга кўра МАТни органик жароҳатини резидуал 
ҳолатлари намоён бўлади. Дудуқланиш психик-мотор ва нутқий 
ривожланишни орқада қолиш фонида 3 ёшу 10 ойлигида аста-секин юзага 
келган, Мускул-пай тортишиши артикулясион-нафас-овоз аъзоларида,
тоно-клоник типда, енгил даражада намоён бўлмоқда. Енгил даражадаги 
дизартрия кузатилмоқда. Неврозсимон шаклдаги дудуқланиш.