Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

 
Калитларни бошқариш 
Калитлар 
ҳақидаги 
маълумот 
дэганда 
ахборот-коммуникация 
криптотизимида мавжуд бўлган барча калитлар тўплами ва уларнинг 
муҳофазаси билан боғлиқ маълумотлар тушунилади. Агарда калитлар 
ҳақидаги маълумотларни етарли даражадаги ишончли муҳофазали 

---

III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР 
47 
бошқаруви таъминланмаса, табиийки, рақиб томонга ахборот-коммуникация
тизимидаги деярли иҳтиѐрий маълумотни олиш учун тўла имконият 
туғилади.
Калитларни бошқариш жараѐни қуйидаги учта муҳим бўлган: 
- барча калитларнинг ўзаро боғлиқ ҳолда, яъни бир бутун ҳолда ишлаш 
жараѐнини таъминлаш (калитлар генерацияси); 
- калитлар 
тўпламининг 
мақсадли 
кенгайиб 
боришини 
таъминлаш 
(калитларларнинг тўпланиши); 
калитларларни фойдаланувчилар доирасида тақсимлаш (калитларларнинг 
тақсимланиши) жараѐнларига аҳамият беришни талаб этади. 
Диффи – Хелман калитларни очиқ тақсимлаш протоколи. У. 
Диффи ва М.Е. Хеллманнинг калитларни очиқ тақсимлаш системаси очиқ 
калитли бошқа криптотизимлар каби маҳфий калитни маҳфий канал орқали 
узатилишининг ҳожати йўқлигини таъминлайди, аммо аутентификация
масаласини ечмайди ва ўртадаги одам ҳужумига бардошсиз.
1
Мисол: 
ALICE 
EVIL EVE 
BOB 
Alice ва Bob иккита g, p 
(p>g) сонни ҳосил қилади.
p=11, g=7 
Бузғунчига ҳам p=11, g=7 
маълум. 
Alice ва Bob иккита g, p 
(p>g) сонни ҳосил қилади.
p=11, g=7 
Alice 
ўзининг 
махфий 
калитини ҳосил қилади. 
Х
А
=6 
Bob 
ўзининг 
махфий 
калитини ҳосил қилади. 
Х
B
=9 
Y
A
=g
X(A)
(modp) 
Y
A
=7
6
mod11=4 
Y
B
=g
X(B)
(modp) 
Y
A
=7
9
mod11=8 
Alice 
Y
A
=8 
ни 
қабул 
қилади. 
Бузғунчига ҳам Y
В
=4, Y
A
= 
8 маълум. 
Bob Y
В
=4 ни қабул қилади. 
Махфий калит = 
Махфий калит = 8
6
mod11 = 
3
Махфий калит =
Махфий калит = 4
9
mod11 = 
3 
Қуйида 2.1-жадвалда криптографик ҳимоя усуллари ва уларнинг 
ахборот хавфсизлигини таъминлашда тутган ўрни келтирилган. 
2.1-жадвал 
Криптографик ҳимоя усуллари ва уларнинг ахборот хавфсизлигини 
таъминлашда тутган ўрни